Premier League và 'cơn điên' 3 tỷ bảng

Cunha là một trong những tân binh đáng chú ý ở kỳ chuyển nhượng hè 2025.

Con số khổng lồ này cho thấy sức mạnh tài chính vượt trội của bóng đá Anh, nhưng cũng phơi bày những bất ổn có thể đe dọa tính bền vững của hệ thống.

Quyền lực tuyệt đối từ bản quyền truyền hình

Bước ngoặt lớn nhất đến từ bản hợp đồng truyền hình nội địa trị giá 6,7 tỷ bảng trong 4 năm, cùng nguồn thu khổng lồ từ các cúp châu Âu mở rộng. Premier League vì thế có thể “mở hầu bao” hơn bao giờ hết. Sunderland - một tân binh - chi ròng tới 118 triệu bảng, nhiều hơn mọi CLB châu Âu trừ Real Madrid. Ở hạng Nhất, Wrexham cũng mạnh tay đầu tư 30 triệu bảng, vượt qua cả Barcelona, AC Milan và Dortmund.

Trong bối cảnh ấy, không khó hiểu khi Bayern Munich phải nhìn Florian Wirtz và Nick Woltemade rời Bundesliga để gia nhập Liverpool và Newcastle. Chủ tịch danh dự Uli Hoeness gọi đó là “cơn điên”, còn HLV Vincent Kompany thừa nhận ngay cả Bayern cũng không thể đua với các đội bóng Anh.

Christian Purslow, cựu giám đốc Liverpool, chỉ ra một nghịch lý: Premier League càng mạnh, sự phân hóa càng sâu. Ba đội lên hạng liên tiếp hai mùa gần đây đều rớt hạng ngay lập tức, cho thấy khoảng cách với Championship gần như không thể san lấp.

Ngay trong giải, quy định PSR (Profit & Sustainability Rules) vô tình tạo động lực sai lệch: buộc các đội bán cầu thủ học viện vì được tính là “lợi nhuận thuần”. Aston Villa phải để Jacob Ramsey sang Newcastle, còn chính Newcastle lại bán Sean Longstaff - hai gương mặt gắn bó với cộng đồng địa phương.

Liverpool chi hàng trăm triệu bảng để tăng cường lực lượng.

Người hâm mộ có lý do để phẫn nộ. Họ muốn thấy đội bóng giữ lại “xương sống” bản địa, nhưng các ông chủ lại bán đi chỉ để hợp thức hóa sổ sách. Purslow gọi đây là “đòn kép”: đội lớn hưởng lợi từ doanh thu Champions League, còn đội tầm trung mất trụ cột và mất cả linh hồn.

Nếu sự phình to chi tiêu là mặt nổi, thì núi nợ chuyển nhượng lại là phần chìm đáng sợ. Theo chuyên gia Kieran Maguire, các CLB hiện gánh hơn 3 tỷ bảng tiền trả góp phí mua cầu thủ. Manchester United là ví dụ điển hình: từ mức nợ 34 triệu bảng năm 2013, nay đã vượt 400 triệu.

Hệ quả là một “thị trường con” xuất hiện: các CLB bán nợ cho tổ chức tài chính để lấy tiền mặt sớm. Nguy cơ lây lan là có thật - chỉ cần một CLB mất khả năng thanh toán, hiệu ứng domino có thể gây chấn động cả châu Âu.

Khi cầu thủ nắm quyền

Bên cạnh tiền bạc, kỳ chuyển nhượng này còn bị phủ bóng bởi khái niệm “player power” (quyền lực cầu thủ). Alexander Isak (Newcastle) và Yoane Wissa (Brentford) đều từ chối tập luyện để buộc CLB nhả người. Kết quả, cả hai đều có được điều mình muốn, trong khi những tấm gương chuyên nghiệp như Marc Guehi (Crystal Palace) lại bị bỏ rơi.

Purslow thẳng thắn: “Đó không phải là tiền lệ tốt”. Nhưng ông cũng thừa nhận các CLB nhiều khi muốn bán, chỉ khác là họ muốn câu chuyện diễn ra kín đáo. Dù vậy, xu hướng này báo hiệu tương lai đầy rủi ro: một khi cầu thủ nhận ra sức ép dư luận có thể khiến CLB nhượng bộ, việc “đình công” để rời đi có thể trở thành thông lệ.

Isak từng nổi loạn để ra đi.

Giữa cơn “điên” 3 tỷ bảng, mối lo khác ló rạng: các CLB sẽ tìm cách bù đắp bằng tăng giá vé. Mùa trước đã có 13/20 CLB nâng giá vé mùa, bất chấp việc bản quyền truyền hình chiếm phần lớn doanh thu. Hiệp hội CĐV Anh (FSA) kêu gọi chiến dịch “Ngừng khai thác lòng trung thành”, nhấn mạnh rằng tăng giá vé chỉ mang lại lợi nhuận nhỏ nhưng ảnh hưởng nặng nề tới cộng đồng.

Premier League có lý khi tự hào: giải đấu này hiện là nơi hội tụ của những ngôi sao hàng đầu, kết hợp cùng tài năng bản địa. CEO Richard Masters khẳng định: “Chi tiêu làm tăng tính cạnh tranh”. Nhưng câu hỏi lớn hơn là: liệu tính cạnh tranh ấy có bền vững, hay chỉ là ảo ảnh che giấu một hệ thống bất cân bằng?

PSR ra đời để ngăn khủng hoảng, nhưng giờ lại biến thành rào cản khiến các đội tầm trung phải bán máu. Trong khi đó, “Big Six” càng mạnh, càng hưởng lợi từ vòng quay Champions League và thương mại toàn cầu. Nếu không có sự điều chỉnh, Premier League có nguy cơ biến thành một sân chơi hai tầng: nơi nhóm siêu giàu tranh nhau danh hiệu, còn phần còn lại chỉ giành giật cơ hội sống sót.

Kỳ chuyển nhượng hè 2025 sẽ được nhớ tới không chỉ bởi con số kỷ lục 3 tỷ bảng, mà còn bởi những dấu hiệu cảnh báo. Premier League đang bay cao hơn bao giờ hết, nhưng càng lên cao, gió càng mạnh. Nếu không sớm điều chỉnh để cân bằng lợi ích, kiểm soát nợ nần và kiềm chế quyền lực cầu thủ, giải đấu có thể tự đẩy mình vào khủng hoảng.

Câu hỏi đặt ra không phải là Premier League có thể chi thêm bao nhiêu, mà là liệu thế giới bóng đá có thể chịu đựng được bao lâu trước “cơn điên” mang tên Ngoại hạng Anh.