 |
| Giáo sư Kerrie Mengersen trao đổi kết quả phân tích dữ liệu về xu hướng giáo dục ở Việt Nam với Nhà giáo ưu tú, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đào Tùng, Giám đốc Học viện Tài chính. (Nguồn: HVTC) |
Trong bối cảnh Đảng và Nhà nước chủ trương đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế số gắn với đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, năm học 2025-2026, Học viện Tài chính đã mở các ngành học mới gắn với xu hướng gắn ứng dụng mô hình Toán, công nghệ vào lĩnh vực chuyên môn trọng điểm của Học viện.
Thống kê Bayes là một trong các môn học được đưa vào giảng dạy tại Học viện nhằm cung cấp công cụ cho khoa học dữ liệu và tài chính định lượng. Chuỗi bài giảng của Giáo sư Kerrie Mengersen tại Học viện Tài chính không chỉ mang đến tri thức thống kê hiện đại, mà còn góp phần nâng cao chất lượng các học phần Toán kinh tế – Toán tài chính, tăng cường năng lực phân tích dữ liệu, mô hình hóa rủi ro cho đội ngũ giảng viên, sinh viên, qua đó đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên tài chính số.
Khác với cách tiếp cận tần suất truyền thống dựa thuần tuý vào dữ liệu quan sát, thống kê Bayes cho phép kết hợp tri thức tiên nghiệm (prior knowledge) - từ kinh nghiệm chuyên gia, dữ liệu lịch sử đến hiểu biết chuyên ngành - với bằng chứng mới để liên tục cập nhật xác suất thông qua Định lý Bayes. Nhờ đó, Bayes trở thành công cụ cốt lõi trong nhiều hệ thống thông minh của kỷ nguyên số.
Ngày nay, thống kê Bayes được ứng dụng rộng rãi trong học máy & AI (phát hiện spam, hệ thống gợi ý, phân tích ngôn ngữ tự nhiên), trong đo lường thông minh và kinh tế số (Bayesian Intelligent Measurement), trong tài chính - ngân hàng (mô hình rủi ro tín dụng, dự báo biến động thị trường), trong y sinh - dịch tễ (phân tích thử nghiệm lâm sàng, mô hình dịch bệnh) cũng như trong địa chất - môi trường (đánh giá nguy cơ thiên tai, phân tích khí hậu). Với cách tiếp cận “xác suất là mức độ tin tưởng có thể cập nhật”, phương pháp Bayes đặc biệt phù hợp với bối cảnh kinh tế số, dữ liệu biến động liên tục, quyết định cần được tối ưu theo thời gian.
Trong những năm gần đây, thống kê Bayes trở thành một trong những trụ cột quan trọng của giáo dục thống kê, khoa học dữ liệu và tài chính định lượng tại nhiều trường đại học hàng đầu trên thế giới. Tại Mỹ, các trường như Georgia Institute of Technology và Johns Hopkins University đào tạo chuyên sâu Bayesian Statistics ở cả bậc cao học và nghiên cứu. Tại Australia, Đại học Quốc gia Australia (ANU), Đại học Sydney, Queensland và New South Wales đều giảng dạy Bayes trong các chương trình thạc sĩ và tiến sĩ. Tại Anh, Đại học Kent và Sussex đưa mô hình Bayes vào các học phần nâng cao cho khoa học xã hội, tài chính, AI và phân tích dữ liệu.
Tại Việt Nam, đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh đã đưa môn Bayesian Statistics vào chương trình tiến sĩ; ĐHQG TP.HCM giảng dạy Bayes cho sinh viên Toán - Thống kê, Kỹ thuật tài chính và các học phần chuyên ngành toán học ứng dụng. Bên cạnh đó, nhiều hoạt động học thuật của Viện Nghiên cứu cao cấp về toán (VIASM) đã lan tỏa mạnh mẽ phương pháp Bayes trong cộng đồng, mở đường cho việc ứng dụng sâu hơn trong tài chính, kinh tế lượng, khoa học dữ liệu và các ngành định lượng mới.
Trong lĩnh vực Bayes, Giáo sư Kerrie Mengersen là một trong những học giả có tầm ảnh hưởng lớn nhất. Bà hiện là Giáo sư Xuất sắc (Distinguished Professor) tại Đại học Công nghệ Queensland (QUT), đồng thời là Giám đốc Trung tâm Khoa học Dữ liệu QUT - một trong những trung tâm trọng điểm quốc gia của Úc về thống kê, dữ liệu lớn và AI. Giáo sư Kerrie từng giữ nhiều vị trí quan trọng trên trường quốc tế như Chủ tịch Hội Thống kê Bayes Quốc tế (ISBA), Fellow của Viện Thống kê Toán học, Fellow của Viện Hàn lâm Khoa học Úc và là thành viên chủ chốt của Hội Thống kê Úc. Với hơn 300 công bố quốc tế và nhiều dự án lớn trong các lĩnh vực môi trường, y sinh, tài chính, mô hình phân cấp (hierarchical Bayesian models) và tính toán MCMC, bà được xem là một trong những biểu tượng học thuật có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong cộng đồng Bayes toàn cầu.
 |
| PGS.TS Nguyễn Thị Hồng Vân Trưởng Ban Hợp tác quốc tế tặng hoa và quà tặng cho GS. Kerrie. (Nguồn: HVTC) |
Nhờ sự giới thiệu của GS Trần Minh Ngọc (Đại học Sydney) về Chương trình Giáo sư thỉnh giảng của Viện Thống kê quốc tế (ISI) và sự điều phối của Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM), Giáo sư Kerrie Mengersen (Đại học QUI) đã thực hiện chuỗi bài giảng tại Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, Đại học Vinh và Học viện Tài chính trong 3 tuần từ 4-21/11.
Chương trình tại Học viện Tài chính diễn ra từ 18-21/11 với các chủ đề từ cơ sở, thuật toán và phần mềm ứng dụng trong kỹ thuật Bayes; Các mở rộng: Mô hình tuyến tính phân cấp, mô hình không gian, mô hình hỗn hợp; Các mô hình đồ thị Bayes, mạng Bayes, đến Học máy Bayes. Các bài giảng gắn liền với triển khai nghiên cứu tình huống và thực hành trên các phần mềm.... VIASM cũng đã tài trợ cho các học viên trong nước và nước ngoài tham dự thông qua Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển toán học giai đoạn 2021-2030.
Sự kiện thu hút đông đảo các chuyên gia quốc tế như: Phó Chủ tịch Hội Toán học Campuchia Ngeth Youdarith và các học viên đến từ Philippines, Indonesia, Thái Lan, Pháp. Buổi học còn quy tụ nhiều chuyên gia xác suất - thống kê hàng đầu Việt Nam như Chuỗi bài giảng hội tụ đông đủ các chuyên gia xác suất thống kê Việt Nam như PGS. TS Cấn Văn Hảo (phó giáo sư trẻ nhất năm 2024, Viện Toán học); TS. Phạm Đình Tùng - phó trưởng Khoa, Khoa Toán - Cơ - Tin học, trường ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN; PGS. TS. Phạm Việt Hùng - trưởng phòng Toán rời rạc, xác suất và thống kê, Viện Toán học - Viện HLKH&CNVN; PGS. TS. Ngô Hoàng Long - phó Trưởng Khoa, Khoa Toán - Tin, trường Đại học Sư phạm Hà Nội cùng các nhà khoa học đến từ đại học Bách Khoa, Ngoại thương, Thương mại, Kinh tế quốc dân, Đại học Công Nghiệp, Đại học RMIT và các tổ chức tài chính, ngân hàng, Viettel.
Giáo sư Kerrie cho biết, khóa học được tổ chức tại Học viện Tài chính có sự tham dự của các chuyên gia hàng đầu về thống kê ở Việt Nam, thu hút được các học viên đến từ các trường, viện nghiên cứu, doanh nghiệp trong và ngoài nước, có nền tảng toán học tốt và đã có tìm hiểu ứng dụng của thống kê Bayes trong lĩnh vực chuyên môn, tạo nên sự đa dạng trong bài giảng tại điểm cầu Học viện Tài chính. Giáo sư Kerrie cũng kỳ vọng Việt Nam có đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên tốt, sẽ là nền tảng để phát triển ứng dụng của thống kê Bayes ra các lĩnh vực như Kinh tế, tài chính, y học... và hy vọng sẽ có dịp cộng tác nghiên cứu, giảng dạy trong thời gian tới.
 |
| Chuỗi bài giảng của Giáo sư Kerrie tại Việt Nam là cơ hội học thuật đặc biệt với cộng đồng xác suất và thống kê. (Nguồn: HVTC) |
Đối với Học viện Tài chính, sự hiện diện của một học giả tầm cỡ quốc tế như Giáo sư Kerrie mang lại cơ hội hiếm có để giảng viên và sinh viên tiếp cận trực tiếp tinh hoa của các phương pháp thống kê hiện đại đang được sử dụng rộng rãi trong tài chính định lượng, kinh tế hành vi, chính sách công và khoa học dữ liệu. Thống kê Bayes là một nội dung cốt lõi mà sinh viên ngành Toán kinh tế được trang bị trong chương trình đào tạo Toán tài chính tại Học viện, đặc biệt trong các học phần mô hình hóa rủi ro, phân tích dữ liệu, dự báo kinh tế và kỹ thuật mô phỏng. Chuỗi bài giảng của Giáo sư Kerrie không chỉ giúp tăng cường năng lực chuyên môn mà còn góp phần thúc đẩy giao lưu khoa học quốc tế, mở rộng mạng lưới hợp tác nghiên cứu và tạo cơ sở để Học viện cập nhật chương trình theo chuẩn mực toàn cầu.
Trong bối cảnh chuyển đổi số và nhu cầu phân tích dữ liệu tăng mạnh, những kết nối học thuật này sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, giúp Học viện Tài chính xây dựng đội ngũ nhân lực Toán kinh tế - Toán tài chính đủ năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế.
 |
| Các đại biểu tham dự sự kiện. (Nguồn: HVTC) |
