 |
| Việt Nam tích cực triển khai nhiều giải pháp toàn diện và quyết liệt để đáp ứng các tiêu chí nâng hạng của các tổ chức quốc tế, đặc biệt là FTSE Russell. (Ảnh: Nhật Thịnh) |
Tại lễ kỷ niệm 25 năm Chứng khoán Việt Nam vào cuối tháng trước, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhận định: “Với nền tảng thành quả thời gian qua, cùng sự quyết tâm và đồng lòng, sáng tạo, đổi mới, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ sớm được nâng hạng lên thị trường mới nổi, tiếp tục phát triển mạnh mẽ, bền vững và hội nhập”.
Kênh huy động vốn hiệu quả
Không thể phủ nhận rằng trong một phần tư thế kỷ qua, thị trường chứng khoán Việt Nam đã phát triển liên tục, đóng góp hiệu quả trong từng chặng đường của kinh tế đất nước. Từ hai mã cổ phiếu niêm yết trên HOSE năm 2000, quy mô chỉ 0,28% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), đến tháng 7/2025, thị trường cổ phiếu đã có trên 1.600 mã cổ phiếu niêm yết và đăng ký giao dịch.
Thanh khoản của thị trường cổ phiếu liên tục tăng. Bình quân giá trị giao dịch giai đoạn 2021-2025 đạt 21.500 tỷ đồng/phiên, gấp 4,4 lần giai đoạn 2015-2020 và gấp 390 lần so với giá trị giao dịch bình quân năm năm đầu tiên. Tổng quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đã vượt 8,45 triệu tỷ đồng. Nếu tính cả trái phiếu, quy mô thị trường đã tương đương gần 100% GDP năm 2024.
Cùng với đó, hệ sinh thái nhà đầu tư và các tổ chức trung gian trên thị trường không ngừng lớn mạnh, với gần 10 triệu tài khoản giao dịch (tương đương khoảng 9.6% dân số), 82 công ty chứng khoán và 43 công ty quản lý quỹ đang hoạt động.
Về kỹ thuật, thị trường chứng khoán Việt Nam đã được xây dựng nền tảng hạ tầng kỹ thuật tiên tiến. Gần đây nhất, tháng 5/2025, thị trường đưa vào vận hành hệ thống KRX để giải quyết vấn đề quá tải của hệ thống cũ, đáp ứng yêu cầu phát triển của thị trường. Sau ba tháng hoạt động, hệ thống KRX bước đầu vận hành ổn định, không phát sinh lỗi nghiêm trọng. Các hệ thống thanh toán, chuyển nhượng chứng khoán được xây dựng và vận hành trơn tru cùng với chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý ngày càng được nâng cao.
Những con số “biết nói” trên chỉ rõ, bên cạnh hệ thống Ngân hàng thương mại, thị trường chứng khoán đang từng bước khẳng định vai trò là kênh huy động vốn hiệu quả cho nền kinh tế, là hàn thử biểu phản ánh “sức khỏe”, triển vọng của nền kinh tế cũng như năng lực của các doanh nghiệp. Dẫn chứng cho điều này, ông Nguyễn Hồng Nam, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Chứng khoán SSI cho hay, thông qua thị trường, Chính phủ và các doanh nghiệp đã huy động được trên 5,5 triệu tỷ đồng để đưa vào sản xuất kinh doanh, tạo ra công ăn việc làm và đóng góp vào tăng trưởng chung.
Không những thế, thị trường đóng vai trò trọng yếu trong tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Trong giai đoạn 2011-2020, hơn 650 doanh nghiệp đã thực hiện cổ phần hóa và thoái vốn qua kênh chứng khoán, thu về hơn 229 nghìn tỷ đồng, góp phần thúc đẩy công khai, minh bạch, hiệu quả.
| Trong phiên giao dịch sáng 11/8, VN-Index lần đầu tiên chinh phục mốc 1.600 điểm - mức cao nhất kể từ khi thị trường thành lập. Chốt phiên giao dịch cùng ngày, VN-Index dừng ở mốc 1.596,86 điểm, vẫn là mức chốt phiên cao nhất lịch sử. Thanh khoản duy trì ở mức gần 51.000 tỷ đồng - mức rất cao phản ánh "sức nóng" của thị trường chứng khoán. |
Đưa thị trường lên tầm cao mới
Dựa trên nền tảng sẵn có, nhiều chuyên gia trong và ngoài nước nhận thấy, giờ là thời điểm thích hợp để Việt Nam có các giải pháp tạo bước nhảy vọt về chất, đưa thị trường chứng khoán phát triển lên tầm cao mới. Về bối cảnh, TS. Chu Tuấn Linh tại Đại học Hùng Vương cho hay, Việt Nam đang trong điểm giao thoa lịch sử, thời kỳ bản lề của phát triển, khơi thông các nguồn lực trong dân và doanh nghiệp. Đây là thời điểm thích hợp để thị trường chứng khoán cải cách, tăng cường huy động nguồn lực vốn trung, dài hạn chủ lực cho nền kinh tế.
Với vai trò quỹ đầu tư tiên phong tại thị trường tài chính - chứng khoán, ông Don Lam, Tổng giám đốc Tập đoàn VinaCapital nhìn nhận, thị trường chứng khoán Việt Nam đang ở thời điểm thuận lợi nhất để chuyển mình. Đất nước hình chữ S có đầy đủ các yếu tố giống Hàn Quốc, Malaysia, Thái Lan và Singapore - những quốc gia đã tạo được bước đột phá từ quy mô thị trường chứng khoán ở mức khoảng 60 đến 100% GDP.
Không bỏ lỡ cơ hội này, các cơ quan quản lý Nhà nước, đứng đầu là Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã tích cực triển khai nhiều giải pháp toàn diện và quyết liệt để đáp ứng các tiêu chí nâng hạng của các tổ chức quốc tế, đặc biệt là FTSE Russell. Về lộ trình cụ thể, Trưởng Ban phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Phạm Thị Thùy Linh cho biết, Ủy ban đã và đang khẩn trương rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp lý để từng bước gỡ các nút thắt trong việc xem xét nâng hạng.
Tính tới thời điểm hiện tại, về mặt pháp lý, Bộ Tài chính đã ban hành các giải pháp để đáp ứng đầy đủ chín tiêu chí của tổ chức xếp hạng FTSE Russell. Tuy nhiên, việc các nhà đầu tư nước ngoài có trải nghiệm và phản hồi tích cực vẫn là một căn cứ quan trọng giúp thị trường chứng khoán Việt Nam “ghi điểm”. Vì lẽ đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tập trung gỡ nút thắt về tỷ lệ sở hữu nước ngoài (room ngoại). Hiện, dự thảo sửa đổi Nghị định 155/2020/NĐ-CP đang được trình Chính phủ, hướng tới việc minh bạch hóa thông tin về tỷ lệ sở hữu nước ngoài và đơn giản hóa thủ tục cho doanh nghiệp.
Việc triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm được xem là yếu tố then chốt cho thị trường hiện đại. Theo bà Phạm Thị Thùy Linh, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã công bố lộ trình triển khai cụ thể cơ chế đối tác bù trừ trung tâm vào đầu năm 2027 và đang khẩn trương hoàn thiện các quy định liên quan. Đồng thời, Ủy ban cũng phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước để sửa đổi quy định về việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán, nhằm đơn giản hóa thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia thị trường.
Bà Phạm Thị Thùy Linh nhấn mạnh: “Thời gian tới, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tập trung phát triển các sản phẩm mới như trái phiếu xanh, sản phẩm theo xu hướng ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị); thúc đẩy cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước, gắn phát hành công khai lần đầu (IPO) với niêm yết để thu hút doanh nghiệp. Đặc biệt là đưa các công ty có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lên sàn và nghiên cứu triển khai các thị trường mới như sàn giao dịch tín chỉ carbon và thị trường vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp”.
Nêu bật tầm quan trọng của việc thúc đẩy sự phát triển của nhà đầu tư, tổ chức trong nước, ông Don Lam cho rằng, đây sẽ trở thành lực lượng tiên phong trong việc xây dựng và triển khai các sản phẩm tài chính mới. Đơn cử như các quỹ hưu trí có thể đầu tư dài hạn và đóng góp tích cực cho hệ thống an sinh xã hội.
Song song với đó, hạ tầng cũng là lĩnh vực thị trường chứng khoán có thể tiếp sức mạnh mẽ. Với nhu cầu vốn hàng tỷ USD cho các dự án giao thông, năng lượng, cảng biển, Việt Nam không thể chỉ dựa vào ngân sách hay vốn ngoại. Việc phát triển quỹ đầu tư hạ tầng và quỹ tín thác đầu tư bất động sản (REITs) sẽ giúp huy động hiệu quả nguồn lực trong nước, tăng tính tự chủ tài chính, từ đó, góp phần phát triển thị trường chứng khoán bền vững hơn.
Nâng hạng thị trường chứng khoán là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã nêu rõ quan điểm: “Khẩn trương nâng hạng, tái cơ cấu thị trường chứng khoán để nâng cao chất lượng và mở rộng kênh huy động vốn ổn định, chi phí thấp cho kinh tế tư nhân”. Đây không chỉ là mục tiêu mà còn là bước tiến quan trọng để thị trường chứng khoán Việt Nam hội nhập sâu hơn với thế giới, khẳng định vị thế là điểm đến đầu tư hấp dẫn, ổn định của khu vực và quốc tế.
