Tên gọi cơ sở giáo dục đại học cần 'thống nhất, đúng chất'

.t1 { text-align: justify; }

Ngày 26/12, Bộ GD&ĐT tổ chức tọa đàm lấy ý kiến góp ý hoàn thiện dự thảo nghị định quy định chi tiết Luật Giáo dục và dự thảo nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục đại học, tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM.

Làm rõ tinh thần luật, bảo đảm thống nhất trong triển khai

Phát biểu tại tọa đàm, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc cho biết, thời gian qua Quốc hội đã thông qua nhiều luật quan trọng trong lĩnh vực giáo dục, trong đó có Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục (sửa đổi, bổ sung).

Hai luật này sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Để kịp thời hướng dẫn thi hành luật, Chính phủ đã giao Bộ GD&ĐT chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng các nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành.

Theo Thứ trưởng, trong bối cảnh Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển thể chế đã được ban hành, yêu cầu đặt ra là các quy định pháp luật sau khi được thông qua phải sớm đi vào cuộc sống.

Do đó, việc xây dựng các nghị định hướng dẫn cần được thực hiện khẩn trương, bảo đảm khi luật có hiệu lực thì nghị định cũng được ban hành kịp thời.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 71 với mục tiêu rất cao đối với phát triển giáo dục và đào tạo, trong đó đặt ra yêu cầu đến năm 2045, hệ thống giáo dục Việt Nam phấn đấu nằm trong nhóm 20 quốc gia có nền giáo dục phát triển hàng đầu thế giới.

"Chúng ta còn khoảng 20 năm để đạt được mục tiêu này, trong khi khoảng cách giữa giáo dục Việt Nam với các nước tiên tiến vẫn còn khá xa. Điều đó đòi hỏi toàn ngành, đặc biệt là giáo dục đại học, phải nỗ lực rất lớn", Thứ trưởng nói.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, giáo dục đại học giữ vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và năng lực cạnh tranh quốc gia.

Do đó, yêu cầu đặt ra là phải tập trung nâng cao chất lượng và hiện đại hóa giáo dục đại học, trên cơ sở học hỏi kinh nghiệm quốc tế nhưng phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam.

Trên tinh thần đó, Thứ trưởng cho biết, các dự thảo nghị định lần này được xây dựng với sự cầu thị, lắng nghe ý kiến từ thực tiễn và từ các cơ sở giáo dục đại học.

Việc ban hành các văn bản hướng dẫn cần tạo điều kiện thuận lợi nhất cho sự phát triển của hệ thống, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng, tăng cường hội nhập quốc tế và từng bước tiệm cận các chuẩn mực khu vực và thế giới.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc đề nghị các đại biểu, các nhà khoa học, các cơ sở giáo dục đại học đóng góp ý kiến thẳng thắn, trách nhiệm, với mục tiêu chung là hoàn thiện các dự thảo nghị định theo hướng khả thi, hiệu quả, góp phần thúc đẩy sự phát triển của hệ thống giáo dục đại học.

Thứ trưởng khẳng định, Bộ GD&ĐT sẽ tiếp thu nghiêm túc các ý kiến đóng góp để hoàn thiện dự thảo, trình Chính phủ xem xét, ban hành trong thời gian sớm nhất, bảo đảm đồng bộ với thời điểm luật có hiệu lực.

Tranh luận tên gọi trong hệ thống đại học

Thông tin tại tọa đàm, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ GD&ĐT) Mai Thị Anh cho biết, thời gian hoàn thiện dự thảo nghị định còn rất gấp, chỉ chưa đầy hai tuần.

Vì vậy, Bộ GD&ĐT mong muốn tiếp tục nhận được các góp ý tập trung, đi thẳng vào những nội dung cốt lõi, đặc biệt là các quy định có tác động trực tiếp đến hoạt động của cơ sở giáo dục đại học.

Theo Vụ trưởng Mai Thị Anh, dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Giáo dục gồm 15 điều, tập trung làm rõ các nội dung như chuyển đổi loại hình nhà trường; Thủ tục, quy trình bổ nhiệm cán bộ quản lý; Phong tặng danh hiệu tiến sĩ danh dự, giáo sư danh dự; Học bổng khuyến khích học tập, học bổng chính sách; Miễn, giảm giá vé dịch vụ công cộng cho học sinh, sinh viên; Thông báo việc chuyển nhượng vốn đối với cơ sở giáo dục tư thục.

Đáng chú ý, quy định về đặt tên, đổi tên cơ sở giáo dục đại học được chú trọng nhằm bảo đảm tính minh bạch, thống nhất trong toàn hệ thống.

Theo đó, tên gọi không được gây nhầm lẫn về loại hình, tính chất sở hữu, phạm vi hoạt động; không sử dụng các từ ngữ thể hiện danh hiệu, thứ hạng hay gây hiểu nhầm về vị thế.

"Việc sử dụng các cụm từ như đại học, trường đại học, học viện phải phù hợp với điều kiện thành lập và mô hình tổ chức đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Tên tiếng nước ngoài hoặc tên giao dịch quốc tế phải dịch tương đương với tên tiếng Việt, không làm nâng hạng hay thay đổi bản chất pháp lý của cơ sở đào tạo", Vụ trưởng thông tin.

Phù hợp với thực tiễn phát triển ngành, nghề đào tạo

Góp ý tại tọa đàm, PGS.TS Thái Bá Cần - Hiệu trưởng Trường Đại học Gia Định bày tỏ băn khoăn về hệ thống giáo dục đại học hiện nay với nhiều tên gọi khác nhau như đại học, trường đại học, trường thành viên, trường thuộc.

Theo ông, cần làm rõ định hướng phát triển hệ thống giáo dục đại học trong dài hạn, xác định rõ mô hình đại học nghiên cứu, đại học ứng dụng, đại học thực hành, thay vì yêu cầu một cơ sở vừa lớn, vừa mạnh, vừa toàn diện.

PGS.TS Thái Bá Cần cho rằng, quy mô lớn không đồng nghĩa với chất lượng cao; do đó, cần xác định rõ tiêu chí, khái niệm ngay từ trong văn bản pháp luật để các trường có căn cứ triển khai.

Liên quan đến quy định về tên gọi cơ sở giáo dục đại học, ông đề nghị các văn bản pháp luật nên quy định theo nguyên tắc chung, tránh nêu cụ thể các từ ngữ riêng lẻ, nhằm bảo đảm tính bao quát và thống nhất trong áp dụng.

PGS.TS Thái Bá Cần - Hiệu trưởng Trường Đại học Gia Định. Ảnh: HCMUTE.

PGS.TS Phạm Quốc Việt - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tài chính - Marketing cho hay, nhà trường đặc biệt quan tâm đến hai nhóm vấn đề trong dự thảo nghị định, gồm chính sách học bổng và quy định về tên gọi cơ sở giáo dục đại học.

Liên quan đến quy định về tên gọi cơ sở giáo dục đại học, PGS.TS Phạm Quốc Việt cho rằng một số thuật ngữ chuyên ngành như “marketing”, “logistics” hiện đã được sử dụng phổ biến trong hệ thống ngành đào tạo cũng như trong đời sống tiếng Việt.

Nếu quy định cứng rằng tên trường phải hoàn toàn bằng tiếng Việt theo cách dịch nghĩa, sẽ phát sinh nhiều bất cập và dễ dẫn đến những cách gọi khiên cưỡng.

Đại diện nhà trường kiến nghị thay vì quy định “tên tiếng Việt”, nên sử dụng khái niệm “tên gọi được sử dụng phổ biến trong tiếng Việt”, nhằm phù hợp với thực tiễn phát triển ngành nghề đào tạo và tránh máy móc trong đặt tên.

PGS.TS Phạm Quốc Việt - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tài chính - Marketing. Ảnh: HCMUTE.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc đề nghị các cơ sở giáo dục đại học nghiên cứu kỹ lưỡng và góp ý thận trọng đối với các quy định trong dự thảo nghị định, đặc biệt là những nội dung liên quan đến tên gọi cơ sở giáo dục đại học, nhằm tránh gây hiểu nhầm cho người học và xã hội về vị thế, đẳng cấp của nhà trường.

Lãnh đạo Bộ GD&ĐT ghi nhận các ý kiến góp ý tâm huyết, thẳng thắn từ các cơ sở giáo dục đại học. Ban soạn thảo sẽ tiếp thu, nghiên cứu để hoàn thiện dự thảo nghị định theo hướng rõ ràng, thống nhất, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các trường phát triển, đồng thời đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong giai đoạn mới.