 |
| Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại SANDBOX 2025. (Nguồn: UEB) |
Mới đây, tại Hà Nội, hội thảo quốc tế “Đổi mới trong chuyển đổi mô hình kinh doanh, kế toán và tài chính hướng tới phát triển bền vững” (SANDBOX 2025) được tổ chức với sự tham dự của các đại biểu đến từ nhiều cơ quan, tổ chức trong nước và quốc tế.
Đây là một trong những sự kiện học thuật nhằm phân tích thực trạng chuyển đổi mô hình doanh nghiệp trong bối cảnh kết hợp giữa chuyển đổi số và phát triển bền vững – hai xu thế được nhận định là sẽ tiếp tục chi phối nền kinh tế toàn cầu trong nhiều năm tới.
Sự kiện thu hút sự tham dự của nhiều chuyên gia từ Hà Lan, Thái Lan, Nhật Bản, Indonesia và Malaysia, thể hiện sự quan tâm không chỉ của giới nghiên cứu mà còn của cộng đồng doanh nghiệp quốc tế trước những thách thức chung. Một điểm nhấn của hội thảo là toàn bộ diễn giả và bài trình bày đều tập trung vào tính khả thi và thực tiễn ứng dụng, thay vì những khái niệm trừu tượng hay lý thuyết mang tính tổng quát.
Áp lực kép và nhu cầu đổi mới
 |
| Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội Lê Trung Thành phát biểu khai mạc hội thảo. (Nguồn: UEB) |
Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Trung Thành, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, thế giới đang chứng kiến một kỷ nguyên chuyển đổi kép, được thúc đẩy đồng thời bởi sự bùng nổ của công nghệ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) và áp lực ngày càng tăng về phát triển bền vững.
Một mặt, AI và số hóa mở ra những cơ hội chưa từng có để tối ưu hóa vận hành và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Mặt khác, các thách thức nghiêm trọng về biến đổi khí hậu, trách nhiệm xã hội và tác động môi trường đòi hỏi một sự thay đổi trong tư duy quản trị. Những áp lực này buộc các quốc gia và doanh nghiệp phải xem xét lại các mô hình hoạt động truyền thống.
Song song đó, cuộc cách mạng công nghệ số với trí tuệ nhân tạo (AI) là động lực cốt lõi đang định hình lại mọi quy trình kinh doanh, mang đến tiềm năng to lớn về hiệu suất. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc đổi mới tư duy trong quản trị, đặc biệt là cách thức mà tài chính và kế toán có thể hỗ trợ doanh nghiệp trong hành trình chuyển đổi này.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Trung Thành cũng chia sẻ, Trường Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội là trung tâm kết nối các nhà nghiên cứu, chuyên gia và nhà hoạch định chính sách nhằm thúc đẩy các cách tiếp cận đổi mới trong quá trình chuyển đổi kinh doanh hướng tới phát triển bền vững. Hội thảo lần này được tổ chức thể hiện cam kết của nhà trường trong việc thúc đẩy tri thức và sáng tạo nhằm giải quyết các thách thức đương đại về phát triển bền vững.
Gắn với trách nhiệm xã hội và đòi hỏi minh bạch trong kế toán – tài chính
 |
| Diễn giả trình bày tham luận tại hội thảo. (Nguồn: UEB) |
Tại phiên tham luận đầu tiên của hội thảo, PGS.TS. Nazim Hussain (Đại học Groningen, Hà Lan) tập trung phân tích hiện tượng “tách rời” giữa công bố trách nhiệm xã hội (CSR) và thực tiễn triển khai – một vấn đề phổ biến trong quản trị doanh nghiệp toàn cầu hiện nay. Dựa trên dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2002–2017 từ hàng nghìn công ty trên thế giới, ông cho biết: nhiều doanh nghiệp công bố báo cáo CSR mang tính hình thức, nhằm đáp ứng kỳ vọng của thị trường hoặc yêu cầu pháp lý, nhưng không thực hiện đầy đủ các cam kết.
Nghiên cứu cho thấy, một giải pháp khả thi nhằm thu hẹp khoảng cách này là tăng sự hiện diện của nữ giới trong hội đồng quản trị – đặc biệt các thành viên nữ độc lập. Dẫn theo lý thuyết “khối lượng tới hạn” (critical mass), PGS.TS. Hussain nhấn mạnh, chỉ khi có đủ số lượng nữ giới tham gia vào quá trình ra quyết định, vai trò giám sát và tiêu chuẩn đạo đức trong doanh nghiệp mới được phát huy rõ rệt, thay vì mang tính tượng trưng. Các doanh nghiệp có cơ cấu giới tính cân bằng trong quản trị thường có hiệu quả giám sát CSR cao hơn, từ đó xây dựng được niềm tin với nhà đầu tư và các bên liên quan một cách bền vững.
Không chỉ dừng lại ở yếu tố giới, nghiên cứu còn khẳng định tầm quan trọng của một cơ chế quản trị đa dạng – cả về giới tính lẫn chuyên môn – trong việc thúc đẩy minh bạch và trách nhiệm xã hội. Đây được xem là nền tảng trong xây dựng mô hình kinh doanh bền vững, phù hợp với các tiêu chí ESG đang được quốc tế hóa.
Song song với yếu tố quản trị, giáo dục và đào tạo nghề nghiệp cũng được đánh giá là trụ cột nền tảng cho sự chuyển đổi của ngành kế toán – tài chính. Tại hội thảo, PGS.TS. Kanitsorn Terdpaopong (Đại học Rangsit, Thái Lan) trình bày kết quả khảo sát 991 sinh viên kế toán tại bốn nước ASEAN (Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam), qua đó cho thấy tác động mạnh mẽ của công nghệ đối với lựa chọn nghề nghiệp của thế hệ trẻ.
Theo khảo sát, thái độ tích cực với trí tuệ nhân tạo (AI), mức độ sẵn sàng tiếp cận công nghệ mới và ảnh hưởng từ gia đình là những yếu tố quyết định đến ý định theo đuổi nghề kế toán. Điều này cho thấy sinh viên ngày nay không còn xem kế toán là công việc đơn thuần gắn với nghiệp vụ sổ sách, mà là lĩnh vực cần kỹ năng phân tích, tư duy phản biện, quản trị dữ liệu và nền tảng đạo đức vững vàng để đáp ứng yêu cầu mới.
Những phát hiện từ hai nghiên cứu cho thấy sự dịch chuyển rõ nét trong vai trò của ngành kế toán – từ “ghi chép và báo cáo” sang “phân tích và giám sát”. Kế toán viên tương lai không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ các chuẩn mực tài chính, mà còn tham gia vào quá trình thiết lập hệ thống báo cáo ESG, đánh giá rủi ro và xây dựng chiến lược phát triển bền vững.
Tổng thể, các tham luận tại phiên đầu đã làm rõ mối liên hệ giữa quản trị doanh nghiệp hiện đại, đào tạo nhân lực và yêu cầu tuân thủ trách nhiệm xã hội. Trong bối cảnh chuyển đổi kép – vừa số hóa vừa hướng tới bền vững – kế toán viên không còn giữ hình ảnh “người giữ sổ sách”, mà đang trở thành “người bảo vệ giá trị”, gắn kết dữ liệu tài chính và phi tài chính nhằm phục vụ minh bạch, trách nhiệm và phát triển lâu dài.
Chuyển đổi xanh trong kiến trúc đô thị
 |
| Kiến trúc sư và nhà thiết kế Toshihiro Yamada giới thiệu những nỗ lực của Nhật Bản trong việc kết nối giữa rừng, công nghệ gỗ và phát triển đô thị bền vững. (Nguồn: UEB) |
Không chỉ dừng lại ở phân tích doanh nghiệp và giáo dục, SANDBOX 2025 còn dành một phiên tham luận riêng để thảo luận về xây dựng bền vững – lĩnh vực được đánh giá có tác động trực tiếp đến tăng trưởng kinh tế, môi trường sống và cấu trúc đô thị tương lai.
Trong bài trình bày “Từ rừng cây đến giá trị bền vững: Đổi mới trong kiến trúc gỗ và tạo dựng thị trường xanh”, ông Toshihiro Yamada, đồng sáng lập Haru4 (Nhật Bản), giới thiệu cách Nhật Bản thúc đẩy việc ứng dụng kiến trúc gỗ quy mô lớn tại các đô thị.
Trái với suy nghĩ phổ biến rằng vật liệu gỗ chỉ phù hợp với các công trình thấp tầng hoặc dân dụng, ông Yamada khẳng định: khi được khai thác đúng cách từ nguồn rừng bền vững và xử lý bằng kỹ thuật hiện đại, gỗ hoàn toàn có thể đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về chống cháy, chịu động đất và độ bền nhiệt đới. Đây không chỉ là một lựa chọn thân thiện với môi trường mà còn góp phần xây dựng chuỗi giá trị kinh tế có khả năng “cố định carbon” lâu dài – điều mà các vật liệu công nghiệp như xi măng hay thép khó có thể thay thế.
Điểm đáng chú ý của mô hình kiến trúc này là không khuếch đại tính lý tưởng, mà đề xuất một lộ trình thực tế dựa trên kinh nghiệm của Nhật Bản – quốc gia có nguồn tài nguyên rừng lớn nhưng từng khai thác thiếu hiệu quả.
Trước thách thức đó, chính phủ Nhật Bản đã chủ động ban hành nhiều chính sách khuyến khích xây dựng bằng gỗ, tiêu chuẩn hóa công nghệ thi công, và áp dụng các sáng kiến giáo dục như chương trình “MOKUIKU” (giáo dục gỗ) trong trường học để nâng cao nhận thức cộng đồng. Cùng với đó, các mô hình kiến trúc gỗ quy mô lớn từ Tokyo đến các vùng lân cận đã góp phần tạo ra “thị trường xanh”, kết nối người dân đô thị với lợi ích của rừng và tài nguyên sinh thái.
Bài trình bày của ông Yamada cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của ba yếu tố: chính sách định hướng, công nghệ kỹ thuật và sự phối hợp giữa nhà hoạch định chính sách, giới nghiên cứu và doanh nghiệp. Khi những yếu tố này được kết nối nhịp nhàng, nguồn tài nguyên rừng không chỉ được bảo tồn, mà còn trở thành nền tảng cho nền kinh tế tuần hoàn, tạo ra giá trị cho xã hội đô thị mà vẫn đảm bảo phát triển bền vững.
Từ thực tiễn này, Việt Nam có thể tham khảo khi bàn tới chiến lược phát triển đô thị bền vững – không chỉ tập trung vào việc mở rộng diện tích xây dựng hay cải thiện hạ tầng, mà cần có một hệ sinh thái hoàn chỉnh: chính sách hỗ trợ, công nghệ thi công phù hợp, giáo dục nâng cao nhận thức, và thị trường tiêu thụ vật liệu sinh thái. Chỉ khi các yếu tố này được liên kết, chuyển đổi xanh trong kiến trúc đô thị mới có thể đi vào thực tiễn, thay vì chỉ dừng lại ở khẩu hiệu hoặc các dự án mang tính thử nghiệm đơn lẻ.
Quản trị bền vững: Từ nhận thức đến hành động
 |
| Các diễn giả thuyết trình tại hội thảo. (Nguồn: UEB) |
Tiếp nối tham luận về kiến trúc bền vững, các phiên thảo luận tại SANDBOX 2025 tập trung vào những thách thức quản trị mà doanh nghiệp đang đối mặt trong giai đoạn số hóa đi cùng yêu cầu minh bạch và trách nhiệm xã hội.
Ba phiên thảo luận song song đã tập trung làm rõ những vấn đề thực tiễn trong quá trình chuyển đổi mô hình kinh doanh, từ góc độ quản trị rủi ro, khai thác dữ liệu lớn đến đo lường giá trị bền vững. Đây là những mảng chủ đề bám sát nhu cầu đổi mới trong doanh nghiệp hiện nay.
Phiên thảo luận thứ nhất về quản trị rủi ro trong kỷ nguyên số nhấn mạnh các thách thức đi kèm với việc ứng dụng công nghệ mới, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI). Các chuyên gia cảnh báo rủi ro về an toàn dữ liệu, pháp lý và sự cố hệ thống có thể phát sinh khi doanh nghiệp số hóa quy trình quản trị cốt lõi nhưng thiếu biện pháp bảo vệ phù hợp.
Ở phiên thứ hai, chủ đề ứng dụng dữ liệu lớn trong phân tích quản trị làm rõ xu hướng sử dụng dữ liệu như một công cụ ra quyết định chiến lược. Nhiều ý kiến khẳng định, bộ phận kế toán – tài chính trong doanh nghiệp ngày nay không thể chỉ dừng lại ở vai trò ghi chép và báo cáo. Thay vào đó, họ cần được trang bị kỹ năng số và tư duy phân tích để khai thác dữ liệu phục vụ hoạt động quản trị và dự báo.
Phiên cuối cùng bàn về đo lường giá trị bền vững tập trung vào cách thức doanh nghiệp lượng hóa các yếu tố môi trường, xã hội, quản trị (ESG) và tích hợp chúng vào báo cáo tài chính truyền thống. Các mô hình từ Nhật Bản hay Hà Lan được nêu ra như ví dụ tham khảo, khi doanh nghiệp coi trọng báo cáo ESG thường có lợi thế trong thu hút đầu tư, tiếp cận thị trường và định vị hình ảnh lâu dài.
Điểm chung của cả ba phiên thảo luận là sự nhấn mạnh vào hành động. Nhiều đại biểu đề xuất tăng cường hợp tác giữa cơ sở đào tạo, hiệp hội nghề nghiệp và doanh nghiệp để xây dựng lộ trình nâng cao năng lực số, chuẩn hóa công cụ đo lường giá trị bền vững, đồng thời thử nghiệm mô hình kinh doanh mới gắn với chuyển đổi xanh – tương tự mô hình kiến trúc gỗ bền vững đang được triển khai tại Nhật Bản.
Từ các nội dung được chia sẻ, hội thảo đưa ra thông điệp rõ ràng: chuyển đổi mô hình kinh doanh theo hướng bền vững không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc trong giai đoạn hiện nay. Trong tiến trình này, kế toán – tài chính đóng vai trò trụ cột trong việc minh bạch hóa dữ liệu, định hướng giá trị dài hạn và nâng cao niềm tin của các bên liên quan, bất kể doanh nghiệp đang vận hành theo mô hình truyền thống hay đã chuyển đổi số.
Hội thảo SANDBOX 2025 khép lại sau một ngày làm việc nghiêm túc, nhưng các vấn đề đặt ra tiếp tục mở ra hướng nghiên cứu, hợp tác và hành động giữa trường đại học, hiệp hội nghề nghiệp và cộng đồng doanh nghiệp. Đổi mới tư duy quản trị, ứng dụng công nghệ và gắn kết phát triển bền vững sẽ tiếp tục là trọng tâm trong nỗ lực thích ứng của doanh nghiệp Việt Nam trong thời đại chuyển đổi kép.
