Nữ nhà giáo - lực lượng tiên phong chuyển đổi số

Người “giữ lửa” nhân văn

Theo cô Nguyễn Thị Tâm, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Trần Lãm (phường Trần Lãm, Hưng Yên), trong thời đại chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, nữ nhà giáo không chỉ truyền đạt tri thức mà còn kiến tạo tương lai.

Tiên phong đổi mới phương pháp dạy học, truyền cảm hứng và giữ lửa nghề trong thời đại công nghệ, họ cũng là những người học tập suốt đời, sẵn sàng thích ứng với sự thay đổi của thời đại mới; đồng thời, là cầu nối giữa tri thức nhân loại với tâm hồn con trẻ, giữa dữ liệu vô tri của máy móc với giá trị nhân văn của con người.

Khi công nghệ, trí tuệ nhân tạo có thể hỗ trợ xây dựng bài giảng, chấm điểm hay thống kê dữ liệu, chỉ có trái tim và sự thấu cảm của người thầy, đặc biệt là nữ nhà giáo mới giúp quá trình học trở thành hành trình cảm xúc, nuôi dưỡng nhân cách và khơi dậy tình yêu tri thức nơi học sinh.

Công nghệ số giúp giáo viên giảm áp lực công việc, cân bằng giữa nghề và cuộc sống, mở ra môi trường dạy học sáng tạo. Các bài giảng được thể hiện bằng video, trò chơi tương tác hay các sản phẩm học tập trực quan khiến lớp học sinh động hơn, học sinh hứng thú hơn. Khi nữ giáo viên tự tin ứng dụng công nghệ, họ cũng truyền cảm hứng cho học sinh dám bước ra khỏi định kiến “công nghệ là lĩnh vực của nam giới”, góp phần thúc đẩy bình đẳng giới trong giáo dục.

Theo cô Trần Thị Thúy - giáo viên tiếng Anh, Trường THPT Đức Hợp (Hưng Yên), công nghệ số và AI mang lại cho nữ giáo viên nhiều cơ hội rõ rệt để phát triển bản thân. Nhờ AI và kho tài nguyên mở, giáo viên có thể nhanh chóng tìm kiếm bài giảng mẫu, học liệu từ khắp nơi trên thế giới. Các nền tảng học trực tuyến, hội thảo ảo giúp giáo viên cập nhật xu hướng giáo dục hiện đại mà không bị giới hạn bởi không gian, thời gian”.

Điều mà các nữ nhà giáo đều thống nhất là trí tuệ nhân tạo không thể thay thế con người. AI có thể hỗ trợ soạn bài, tạo đề, đánh giá năng lực học sinh… nhưng không thể hiểu được cảm xúc, tâm trạng, hay những rung động tinh tế trong quá trình học tập của trẻ em.

“AI là công cụ, còn người thầy mới là trái tim của giáo dục. Chúng ta không dạy máy móc, mà dạy con người, dạy cách làm người”, cô Trần Thị Thúy nhấn mạnh.

Để nữ giáo viên làm chủ công nghệ

Dẫu vậy, hành trình chuyển đổi số của nữ nhà giáo chưa bao giờ là dễ dàng. Cô Trần Thị Thúy thẳng thắn nhìn nhận, không ít giáo viên, nhất là người trung niên, còn hạn chế kỹ năng số, thiếu tự tin khi sử dụng công cụ công nghệ. Nhiều trường học, đặc biệt vùng nông thôn, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, mạng yếu, thiết bị thiếu khiến triển khai dạy học số gặp khó.

Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh chóng của AI cũng mang đến những lo ngại mới: Nguy cơ lệ thuộc vào công nghệ, sự mai một kỹ năng sư phạm truyền thống hay vấn đề đạo đức trong dạy học. Nhiều giáo viên phải đối mặt với tình huống học sinh sử dụng AI để gian lận, sao chép bài, buộc người dạy phải sáng tạo hơn trong kiểm tra, đánh giá. “Thách thức lớn nhất là làm sao dung hòa giữa công nghệ và nhân văn; giữa công cụ hỗ trợ và cái tâm của nghề dạy học”, cô Trần Thị Thúy bày tỏ.

Cô Nguyễn Thị Tâm thì cho rằng, khó khăn của nữ giáo viên còn nằm ở “vai trò kép” giữa công việc và gia đình. Phụ nữ vừa là người thầy, vừa là người mẹ, người vợ, nên quỹ thời gian cho học hỏi, nghiên cứu công nghệ mới rất hạn chế. Việc phải tự học, tự thử nghiệm phần mềm, nền tảng mới đòi hỏi nỗ lực rất lớn.

Cô Phạm Thị Hương - Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Hồng Phong (phường Thái Bình, Hưng Yên) nhấn mạnh tư duy sẵn sàng thay đổi và học hỏi không ngừng. Không chỉ là biết dùng công nghệ hay thành thạo vài phần mềm, mà là dám thử, dám học, cởi mở với cái mới và giữ vững tinh thần nhân văn. AI có thể thay đổi cách dạy, nhưng chính giáo viên mới quyết định cách học của học trò.

Với tinh thần đó, nhiều nữ nhà giáo đã mạnh dạn thử nghiệm, ứng dụng công nghệ vào thực tiễn giảng dạy và quản lý. Cô Phạm Thị Hương cho biết, nhà trường luôn khuyến khích giáo viên sử dụng các công cụ như ChatGPT, Google Gemini, Canva, Kahoot, Quizizz hay ClassPoint để thiết kế bài giảng sinh động. AI còn được ứng dụng vào quản lý và kết nối với phụ huynh. Sử dụng sổ học bạ điện tử, hệ thống Edoc để duyệt kế hoạch, báo cáo học tập... việc quản lý trở nên minh bạch, linh hoạt hơn rất nhiều.

Dù nỗ lực của từng cá nhân là rất quan trọng, song để nữ nhà giáo phát huy được vai trò trong kỷ nguyên số, sự hỗ trợ của nhà trường và ngành Giáo dục là yếu tố quyết định.

Theo các cô giáo, trước hết cần đào tạo và bồi dưỡng kỹ năng số, năng lực AI thường xuyên, thực chất. Các lớp tập huấn nên đi từ cơ bản đến nâng cao, có chuyên đề riêng cho giáo viên nữ, giúp họ tự tin hơn, vượt qua rào cản tâm lý. Bên cạnh đó, hình thành “câu lạc bộ giáo viên số”, hoặc cộng đồng học tập nghề nghiệp trong trường sẽ là hướng đi hiệu quả. Về hạ tầng, cần đầu tư đồng bộ thiết bị, đường truyền Internet, phần mềm bản quyền, kho học liệu số tích hợp AI. Đây là điều kiện cơ bản để giáo viên, nhất là ở vùng nông thôn, miền núi có thể tiếp cận công nghệ bình đẳng như ở đô thị.

Ngoài ra, cần xây dựng môi trường làm việc thân thiện, linh hoạt cho nữ giáo viên; giảm bớt thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho họ học tập, nghiên cứu, cân bằng giữa nghề và gia đình. Chính sách khen thưởng, tôn vinh kịp thời dành cho giáo viên tiên phong ứng dụng công nghệ sẽ tạo động lực lan tỏa tinh thần đổi mới trong toàn ngành.

Theo cô Phạm Thị Hương, ngành Giáo dục nên tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ, tổ chức quốc tế để cập nhật xu hướng mới, tổ chức hội thảo, diễn đàn về chuyển đổi số, bình đẳng giới trong giáo dục. Khi được tiếp cận với môi trường quốc tế, nữ giáo viên không chỉ học hỏi kỹ năng mà còn tự tin khẳng định vị thế của mình.

Điều làm nên giá trị khác biệt của người thầy chính là trí tuệ cảm xúc, khả năng truyền cảm hứng và tình yêu nghề - những phẩm chất mà phụ nữ vốn có ưu thế đặc biệt. Khi những giá trị ấy kết hợp với tư duy công nghệ và khả năng thích ứng nhanh, nữ nhà giáo sẽ trở thành lực lượng tiên phong dẫn dắt giáo dục Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới.