Italy 'tiếp tay' cho FIFA mở rộng World Cup 2030 lên 64 đội?

Gattuso bức xúc với thể thức vòng loại World Cup 2026 của UEFA.

Chiến thắng 2-0 trước Moldova giúp Italy có trận thắng thứ 6 tại vòng loại World Cup 2026 – một thành tích tưởng như đủ để yên tâm nghĩ về tấm vé trực tiếp đến Mỹ. Nhưng sự thật phũ phàng bởi "Azzurri" gần như chắc chắn xếp nhì bảng, do không thể cạnh tranh vị trí đầu trước một Na Uy quá ổn định và vượt trội về hiệu số.

Theo tính toán, Italy muốn vượt Na Uy phải thắng 9 bàn trong lượt cuối. Thầy trò Gennaro Gattuso giờ đứng trước viễn cảnh đá play-off – điều mà họ lo ngại hơn bất kỳ đối thủ nào ở châu Âu.

Cơn ác mộng của Italy

Nỗi ám ảnh play-off của Italy không phải chuyện mới. Ở vòng loại World Cup 2018, Italy thắng 7 trong 10 trận nhưng vẫn xếp sau Tây Ban Nha và phải bước vào trận play-off sinh tử với Thuỵ Điển. Sau đó, họ thua 0-1 và lần đầu sau 60 năm vắng mặt ở World Cup.

Đến vòng loại World Cup 2022, bi kịch lặp lại. Italy bất bại với 4 trận thắng và 4 trận hòa nhưng vẫn đứng sau Thụy Sĩ. Tại bán kết play-off, họ gục ngã trước Bắc Macedonia, một kết quả khiến cả thế giới sửng sốt. Giờ đây, kịch bản "về nhì rồi ngồi nhà" lại lơ lửng trước mắt, và cảm giác bất lực ấy khiến HLV Gattuso bùng nổ.

Sau chiến thắng trước Moldova, Gattuso tuyên bố luật chơi phải thay đổi, rằng một đội nhì bảng với thành tích tốt cần được đi thẳng. Nhưng ông dường như quên mất rằng trong lịch sử vòng loại World Cup khu vực châu Âu ở thế kỷ 21, các đội nhì bảng luôn phải đá play-off.

Italy vắng mặt 2 kỳ World Cup liên tiếp vì loạt play-off sinh tử.

Cần nhớ lần gần nhất vé trực tiếp cho đội nhì bảng tại châu Âu là ở vòng loại World Cup 1994 – khi mỗi bảng có tới 6, 7 đội. Nói cách khác, không có sự bất công xuất hiện, mà chỉ có sự bất mãn khi Italy không còn là thế lực vượt trội.

Vấn đề nằm ở chỗ World Cup đã mở rộng lên 48 đội từ năm 2026, và châu Âu được chia tới 16 suất. Tuy vậy, UEFA vẫn giữ lại bốn suất cho hệ thống play-off nhằm phục vụ giá trị của UEFA Nations League – giải đấu mang lại nguồn thu khổng lồ. Vì thế, UEFA không đời nào tự cắt giảm quyền lợi. Điều này đồng nghĩa chỉ còn 12 suất trực tiếp và với số lượng đội tuyển châu Âu hiện lên đến 54, việc chia bảng sao cho đội nhì có vé trực tiếp gần như bất khả thi.

Nếu muốn các đội nhì bảng cùng đi thẳng, UEFA phải chia vòng loại thành 6 bảng – một cấu trúc không hợp lý. Hơn nữa, ít bảng đấu sẽ gây ra tình trạng nhiều đội mạnh vào cùng bảng khiến nguy cơ Italy rơi xuống hạng 3 hoặc 4 còn lớn hơn. Điều này rất dễ xảy ra nếu trong bảng của họ không chỉ có Na Uy mà có thêm Tây Ban Nha (pot 1), Thụy Điển (pot 3), Ireland (pot 4) chẳng hạn.

Chỉ có FIFA mới cứu được Italy

Bế tắc của Italy và sự bức xúc của Gattuso vô tình dẫn đến một kết luận: để đội nhì bảng cũng có vé trực tiếp, châu Âu phải có thêm suất. Và để có thêm suất, FIFA phải mở rộng World Cup lên… 64 đội vào năm 2030. Chỉ khi trao thêm 4–5 vé cho châu Âu, UEFA mới có không gian điều chỉnh cơ chế vòng loại mà không phá vỡ hệ thống Nations League và không làm giảm số vé play-off vốn đem lại nhiều trận cầu hấp dẫn và doanh thu lớn.

Thực tế, FIFA cũng muốn mở rộng World Cup 2030 lên 64 đội, nhưng ý tưởng ấy vấp phải sự phản đối dữ dội từ Chủ tịch UEFA Aleksander Ceferin, người gọi đây là ý tưởng tồi. Tuy nhiên, ngay trong lòng châu Âu, một tiếng nói có uy tín vừa vô tình mở cánh cửa cho kế hoạch của FIFA.

Ở đó, Italy – đội bốn lần vô địch thế giới – gián tiếp khẳng định rằng hệ thống vòng loại của UEFA hiện tại là bất công và cần thay đổi. Nếu một cường quốc lớn liên tiếp lỡ hẹn World Cup và đòi UEFA phải công bằng (do chia quá nhiều vé cho play-off để "vỗ béo" Nations League), thì liệu FIFA có thể thờ ơ?

Chủ tịch FIFA là một người... Italy.

Với FIFA, không gì thuận lợi hơn việc có một "nạn nhân tiêu biểu" để chứng minh lý do mở rộng. Và Italy – đội vắng mặt ở hai kỳ World Cup liên tiếp – lại đứng trước nguy cơ tái diễn lịch sử. Giờ đây, FIFA có thể dựa vào lập luận rất đơn giản: "Không ai muốn một đội bóng tầm cỡ như Italy tiếp tục vắng mặt".

Vậy nên, lời phàn nàn của Gattuso và tình cảnh khó xử của "Azzurri" chẳng khác nào món quà trời cho đối với FIFA trong nỗ lực đẩy World Cup lên 64 đội. UEFA giờ vào thế kẹt vì ai cũng thấy họ vì "chăm bẵm" Nations League mà tạo ra thể thức vòng loại oái oăm. Do vậy, UEFA có thể không thể cản FIFA trong việc nâng đội dự World Cup.

Italy không cố ý ủng hộ FIFA. Nhưng trong cuộc tranh luận đang nóng lên về quy mô World Cup 2030, tiếng nói yếu ớt mà đầy bức xúc từ Gattuso vô tình trở thành bằng chứng để FIFA thúc đẩy một kế hoạch vốn bị châu Âu phản đối.

Và nếu World Cup 2030 thật sự được mở rộng, người ta có thể nói rằng chính Italy – trong nỗi lo sợ play-off – phần nào tiếp tay cho sự thay đổi lớn nhất của bóng đá thế giới trong thập kỷ tới. Và cuối cùng xin nhấn mạnh Chủ tịch FIFA hiện giờ - ông Gianni Infantino, là một người Italy.