Giúp thế hệ trẻ yên tâm theo đuổi tri thức, giảm gánh nặng tài chính và nuôi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao. Đây là bước đi chiến lược, góp phần phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và nâng tầm cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số.
Giới trẻ mạnh dạn chọn STEM
Ngày 28/8 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 29/2025/QĐ-TTg (Quyết định 29) về tín dụng đối với học sinh, sinh viên, học viên thạc sĩ và nghiên cứu sinh theo học các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán (STEM).
Theo đó, Ngân hàng Chính sách xã hội sẽ triển khai cơ chế tín dụng ưu đãi nhằm hỗ trợ người học yên tâm theo đuổi con đường tri thức, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong các lĩnh vực mũi nhọn.
Người được thụ hưởng chính sách mở rộng gồm học sinh, sinh viên, học viên thạc sĩ và nghiên cứu sinh thuộc các nhóm ngành: khoa học sự sống, khoa học tự nhiên, công nghệ thông tin, công nghệ kỹ thuật, kỹ thuật, kiến trúc và xây dựng, sản xuất và chế biến, toán và thống kê, công nghệ tài chính, cùng các ngành công nghệ then chốt khác theo quy định của pháp luật.
Điều kiện vay vốn cũng được quy định rõ ràng. Sinh viên năm thứ nhất cần có kết quả học tập 3 năm THPT đạt loại khá trở lên, hoặc điểm trung bình các môn Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh học năm lớp 12 từ 8 trở lên. Từ năm thứ hai, sinh viên cần duy trì kết quả học tập loại giỏi. Học viên thạc sĩ và nghiên cứu sinh phải được cơ sở giáo dục đại học công nhận hợp lệ theo quy định hiện hành.
Một điểm đáng chú ý là mức vay tối đa được tính theo cả học phí và sinh hoạt phí. Người học có thể vay toàn bộ học phí theo xác nhận của nhà trường, sau khi đã trừ đi học bổng hoặc hỗ trợ tài chính khác, cùng khoản sinh hoạt phí tối đa 5 triệu đồng/tháng. Như vậy, nếu học phí là 10 triệu đồng/tháng, người học có thể vay tới 15 triệu đồng/tháng để trang trải đầy đủ chi phí học tập và sinh hoạt.
Lãi suất cho vay ấn định ở mức 4,8%/năm, với thời hạn linh hoạt và kéo dài. Người học có thời gian gia hạn 12 tháng kể từ khi kết thúc khóa học trước khi phải trả khoản nợ đầu tiên. Tổng thời gian vay tối đa có thể lên tới gấp đôi thời gian đào tạo. Cụ thể, một sinh viên theo học chương trình 5 năm có thể vay trong thời hạn lên tới 11 năm. Ngân hàng Chính sách xã hội cũng có cơ chế xem xét gia hạn nợ với những trường hợp gặp khó khăn, giúp người học vững tâm trong quá trình học tập và khởi nghiệp.
Sinh viên Trường Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia TPHCM) thuyết trình một dự án nghiên cứu khoa học trong ngày hội khởi nghiệp cấp trường. Ảnh: Bùi Diễn
Nhà trường nâng cao chất lượng đào tạo
Việt Nam đang đặt mục tiêu phát triển mạnh mẽ nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực STEM nhằm phục vụ tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Cụ thể, Chính phủ đã phê duyệt Đề án đào tạo nhân lực công nghệ cao đến năm 2035, tầm nhìn 2045 theo Quyết định số 1002/QĐ-TTg ban hành năm 2025. Một trong những mục tiêu quan trọng là nâng tỷ lệ người học STEM lên 40% vào năm 2035, hướng tới năm 2045, khi nguồn nhân lực trình độ cao trở thành lợi thế cạnh tranh quốc gia trong thu hút đầu tư công nghệ cao.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia giáo dục, tỷ lệ sinh viên lựa chọn ngành STEM ở Việt Nam hiện vẫn khiêm tốn so với nhiều quốc gia phát triển. Dù số lượng sinh viên trong khối ngành này tăng hơn 10% mỗi năm gần đây, họ mới chiếm khoảng 27-29% tổng số sinh viên đại học. Thực tế này đặt ra yêu cầu phải có thêm các chính sách mạnh mẽ và thực chất hơn nhằm thu hút người học, nhất là trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0 và quá trình chuyển đổi số lan tỏa sâu rộng.
Trong nỗ lực giải quyết thách thức này, chính sách tín dụng theo Quyết định 29 được đánh giá là bước đi quan trọng, vừa giúp giải tỏa gánh nặng tài chính, vừa khuyến khích thế hệ trẻ mạnh dạn theo đuổi lĩnh vực đầy triển vọng. Chính sách này không chỉ mang ý nghĩa hỗ trợ thiết thực mà còn khẳng định định hướng chiến lược của Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ tăng trưởng nhanh và bền vững.
Tại Trường Đại học Lạc Hồng (Đồng Nai), nơi đào tạo nhiều ngành thuộc khối STEM như Công nghệ thông tin, Cơ khí, Cơ điện tử, Điện - Điện tử, Tự động hóa, Kỹ thuật ô tô, Công nghệ thực phẩm, Vi mạch bán dẫn, Trí tuệ nhân tạo… chính sách này là một tin vui với sinh viên.
PGS.TS Nguyễn Vũ Quỳnh - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Lạc Hồng cho biết, đánh giá chính sách không chỉ giảm áp lực tài chính, hạn chế tình trạng sinh viên phải làm thêm quá nhiều, mà còn giúp họ tập trung vào nghiên cứu, tham gia các dự án đổi mới sáng tạo và mở rộng cơ hội hội nhập quốc tế. Đây cũng là lợi thế để nhà trường thu hút sinh viên giỏi, đồng thời khẳng định vị thế trong đào tạo nhân lực STEM phục vụ phát triển công nghệ cao.
Theo Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Lạc Hồng, Quyết định 29 trực tiếp tháo gỡ nhiều rào cản tài chính vốn khiến học sinh, sinh viên e ngại khi chọn học ngành STEM. Chi phí học tập trong khối ngành này thường cao hơn do yêu cầu thực hành tại phòng thí nghiệm, sử dụng phần mềm bản quyền và trang thiết bị hiện đại.
Việc được vay đủ toàn bộ học phí, kèm khoản hỗ trợ sinh hoạt phí tối đa 5 triệu đồng/tháng, giúp giảm đáng kể gánh nặng cho gia đình. Lãi suất ưu đãi, không phạt trả nợ trước hạn và quy định mức vay dưới 500 triệu đồng không cần tài sản thế chấp đã mở rộng đáng kể cơ hội tiếp cận tín dụng.
Trước khi chính sách tín dụng theo Quyết định 29 ban hành, nhiều trường đại học đã chủ động đưa ra các gói hỗ trợ học phí, học bổng để thu hút thí sinh theo học STEM. Tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, năm 2024, nhà trường dành tới 60 tỷ đồng cấp học bổng, trong đó nổi bật là chương trình hỗ trợ 50% học phí cho nữ sinh theo học các ngành kỹ thuật. Đây là bước đi khuyến khích thiết thực, góp phần phá vỡ rào cản giới trong lĩnh vực vốn “khó” và “kén chọn”.
TS Trần Thanh Thưởng - Trưởng phòng Công tác sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM thông tin thêm, học bổng không chỉ giảm gánh nặng chi phí mà còn phát đi tín hiệu tích cực, khuyến khích học sinh mạnh dạn lựa chọn ngành STEM. Khi nhận thấy cơ hội được hỗ trợ tài chính, nhiều em có hoàn cảnh khó khăn nhưng năng lực học tập tốt đã quyết định theo đuổi các ngành kỹ thuật, công nghệ. Học bổng cũng trở thành động lực để sinh viên nỗ lực duy trì kết quả cao nhằm tiếp tục nhận hỗ trợ trong các học kỳ tiếp theo.
Sinh viên Trường Bách khoa, Đại học Cần Thơ trong giờ học tại khu thực hành ô tô. Ảnh: CTU
Tác động tích cực tới doanh nghiệp
ThS Phạm Thái Sơn - Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Trường Đại học Công Thương TPHCM, đánh giá chính sách tín dụng ưu đãi theo Quyết định 29 có tác động tích cực tới doanh nghiệp và thị trường lao động.
Các doanh nghiệp đang có nhu cầu lớn về nguồn nhân lực am hiểu khoa học, công nghệ và kỹ thuật. Chính sách tín dụng và hỗ trợ STEM vì vậy không chỉ giúp người học tiếp cận ngành nghề, mà còn tạo nền tảng để doanh nghiệp tuyển dụng lao động được đào tạo bài bản, đáp ứng yêu cầu công việc trong các lĩnh vực công nghệ cao.
Khi lực lượng lao động được trang bị kiến thức và kỹ năng chuyên sâu về STEM, doanh nghiệp sẽ có đủ nhân sự triển khai các dự án đổi mới sáng tạo, thúc đẩy phát triển bền vững. Trong bối cảnh công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, kỹ thuật số và các ngành sáng tạo phát triển mạnh mẽ, nguồn nhân lực STEM không chỉ là lợi thế mà còn mang tính quyết định cho khả năng cạnh tranh toàn cầu.
Chính sách này hướng đến lợi ích lâu dài: khi sinh viên được hỗ trợ, doanh nghiệp được tiếp cận nhân lực chất lượng cao, nền kinh tế sẽ có thêm động lực tăng trưởng. ThS Sơn nhận định, trong giai đoạn đầu triển khai, nhiều sinh viên, học viên có thể chưa cảm nhận rõ tác động, nhưng trong vòng 3 - 5 năm tới, khi các chương trình đào tạo được hoàn thiện, giảng viên nâng cao năng lực và cơ sở vật chất đầu tư đồng bộ, sinh viên sẽ thấy rõ lợi ích thực chất của tín dụng STEM. Khi đó, họ sẽ có thêm động lực gắn bó với các ngành học STEM.
“Với sự đầu tư đồng bộ và lộ trình hợp lý, trong vài năm tới, lực lượng lao động STEM sẽ trở thành trụ cột của thị trường nhân lực. Đây cũng sẽ là chìa khóa để Việt Nam nâng cao vị thế cạnh tranh trong khu vực và trên toàn cầu”, ông Sơn đánh giá.
Một trong những điểm đột phá của Quyết định 29 là không dừng lại ở bậc đại học; chính sách tín dụng ưu đãi còn được mở rộng cho học viên thạc sĩ và nghiên cứu sinh. Đây được xem là động lực quan trọng để thu hút, giữ chân và phát triển nguồn nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực STEM. Chi phí học tập và nghiên cứu ở bậc sau đại học thường khá lớn, từ học phí, tài liệu chuyên sâu đến sinh hoạt phí trong thời gian dài.
Nhờ nguồn vốn vay ưu đãi, học viên có thể yên tâm theo đuổi con đường học thuật mà không bị áp lực tài chính cản trở. Đồng thời, chính sách còn khuyến khích duy trì thành tích học tập và nghiên cứu ở mức cao, góp phần nâng tầm chất lượng đào tạo sau đại học. - PGS.TS Nguyễn Vũ Quỳnh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Lạc Hồng
