Tuy nhiên, lịch sử đã không ít lần cho thấy: mỗi "cơn sốt vàng" đều đi kèm rủi ro đảo chiều dữ dội. Và những nhà đầu tư quên điều đó thường là những người phải trả giá đắt nhất.
Những cú "leo dốc thần tốc" rồi lao dốc khó lường
Ngày 5/9/2011, vàng thế giới đạt đỉnh lịch sử gần 2.000 USD/ounce, được xem là "tài sản trú ẩn tối thượng" giữa khủng hoảng nợ công châu Âu và chính sách nới lỏng tiền tệ ồ ạt của Fed. Nhưng chỉ hai năm sau, đỉnh cao ấy nhanh chóng sụp đổ.
Năm 2013, giá vàng giảm hơn 30% – mức lao dốc mạnh nhất trong hơn ba thập kỷ. Riêng quý II/2013, vàng mất tới 25% giá trị, và gần một nửa trong số đó chỉ diễn ra trong... hai ngày. Nguyên nhân đến từ kỳ vọng Fed sớm thu hẹp chương trình mua tài sản (QE), khiến giới đầu tư đồng loạt rút vốn khỏi tài sản không sinh lời. Các quỹ ETF vàng – vốn là "động cơ" đẩy giá đi lên – bắt đầu bán tháo ồ ạt, kéo giá lao dốc mạnh hơn nữa.
Cú sụt này khiến hàng triệu nhà đầu tư nhỏ lẻ thua lỗ nặng, còn các quỹ lớn buộc phải cơ cấu lại danh mục. Cú rơi năm 2013 trở thành bài học kinh điển: ngay cả vàng – biểu tượng của an toàn – cũng có thể lao dốc khi kỳ vọng thị trường đổi chiều.
Sau đỉnh năm 2011, giá vàng tiếp tục trượt dài suốt 4 năm, từ gần 2.000 USD xuống còn 1.050 USD/ounce cuối năm 2015 – mức giảm gần 44%. Trong thời gian này, vàng liên tục "dò đáy" bất chấp những nỗ lực hồi phục ngắn hạn.
Thực tế, lịch sử vàng từng chứng kiến nhiều đợt tăng nóng rồi điều chỉnh mạnh. Giai đoạn 1979–1980, giá vàng tăng vọt từ 200 USD lên hơn 850 USD/ounce chỉ trong hơn một năm, nhờ khủng hoảng dầu mỏ và lạm phát phi mã. Nhưng sau khi Fed mạnh tay nâng lãi suất, vàng mất hơn 60% giá trị, và phải mất gần một thập kỷ mới phục hồi.
Đến năm 2020, giữa đại dịch COVID-19, vàng lại được săn đón mạnh mẽ, chạm 2.070 USD/ounce – cao nhất trong gần 10 năm. Song chỉ vài tháng sau, khi vắc-xin và các gói kích thích kinh tế được tung ra, tâm lý rủi ro trở lại khiến vàng giảm nhanh gần 15%.
Biểu đồ ho thấy các đỉnh lớn và vùng điều chỉnh sau đó. (Nguồn: BlueHill Research)
Khi "sóng vàng" trở lại: Cần tỉnh táo giữa cơn hưng phấn
Vàng là tài sản đặc biệt - không tạo ra dòng tiền, không trả cổ tức, và giá của nó chủ yếu phản ánh tâm lý cũng như kỳ vọng của nhà đầu tư. Khi rủi ro dâng cao, dòng tiền đổ vào vàng như "bến đỗ an toàn"; nhưng khi kinh tế ổn định, vốn lại rút ra để tìm đến các kênh sinh lời khác như cổ phiếu, trái phiếu hoặc bất động sản.
Một yếu tố quan trọng khác là dòng vốn ETF. Chỉ cần các quỹ lớn đảo chiều, cung - cầu trên thị trường vật chất sẽ thay đổi tức thì. Giai đoạn 2013 là minh chứng rõ ràng: quỹ SPDR Gold Trust, quỹ vàng lớn nhất thế giới, đã bán ra hơn 400 tấn chỉ trong nửa năm, khiến giá rơi thẳng đứng.
Ở vùng giá kỷ lục hiện nay, vàng vẫn được hỗ trợ bởi nhiều yếu tố: kỳ vọng Fed cắt giảm lãi suất, bất ổn địa chính trị, nhu cầu mua ròng của các ngân hàng trung ương và tâm lý trú ẩn gia tăng. Tuy nhiên, lịch sử cho thấy không có đỉnh nào là vĩnh viễn.
Nhà đầu tư vì thế cần giữ kỷ luật và tỉnh táo trước "sóng vàng" mới. Trước hết, vàng không phải kênh đầu tư tuyến tính, mà luôn vận động theo chu kỳ tăng – giảm rõ rệt, phụ thuộc vào lãi suất, USD và tâm lý thị trường. Việc dùng đòn bẩy hoặc "tất tay" ở vùng giá cao có thể khiến rủi ro khuếch đại khi thị trường đảo chiều.
Thay vì coi vàng là "tấm khiên bất tử", hãy xem đây là công cụ cân bằng rủi ro trong danh mục – giúp bảo vệ giá trị tài sản khi biến động kinh tế xảy ra.
Như lời một chuyên gia của LBMA từng nói: "Vàng không phản bội ai – nhưng ai tin rằng vàng chỉ biết đi lên, sớm muộn cũng tự phản bội chính mình."
