 |
| Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Fed Jerome Powell tại công trình cải tạo trụ sở Fed, ngày 24/7. (Nguồn: Reuters) |
Trước khi cuộc họp diễn ra, không có nhiều kỳ vọng thay đổi lớn nào về chính sách tiền tệ, nhằm nới lỏng điều kiện tài chính. Kể từ đầu năm, Fed cũng chưa từng dùng quyết sách này, sau ba lần liên tiếp hạ lãi suất trong năm 2024 xuống 4,25-4,5%.
Tuy nhiên, trước áp lực từ Tổng thống Donald Trump và giới chức Nhà Trắng nhằm giảm chi phí lãi vay, đưa lãi suất về “mức thấp hơn nhiều”, thêm một quyết định giữ nguyên lãi suất tức là sức ép càng tăng thêm đối với Chủ tịch Fed Jerome Powell.
Kinh tế Mỹ “sẽ cất cánh như tên lửa”?
Trước khi cuộc họp Fed kết thúc, Bộ Thương mại Mỹ công bố dữ liệu cho thấy nền kinh tế tăng trưởng mạnh trở lại trong quý II, với GDP danh nghĩa lần đầu vượt 30 nghìn tỷ USD – cột mốc chưa từng có, có thể củng cố tuyên bố của ông chủ Nhà Trắng rằng, kinh tế Mỹ “sẽ cất cánh như tên lửa” nếu Fed hạ lãi suất.
Tất nhiên, các nhà hoạch định chính sách Fed nhìn nhận vấn đề thận trọng hơn. Tăng trưởng quý II phần lớn đến từ sự đảo chiều về thâm hụt thương mại – nhập khẩu giảm mạnh sau giai đoạn doanh nghiệp gấp rút gom hàng vào quý I, trước khi thuế quan có hiệu lực.
Nhà kinh tế trưởng Gregory Daco tại EY-Parthenon cho rằng, kinh tế Mỹ đang xoay xở giữa hàng loạt lực cản, khiến việc đánh giá động lực thật trở nên khó khăn. Theo ông, “việc nhập khẩu đảo chiều sẽ giúp GDP quý II tăng mạnh về mặt kỹ thuật, nhưng áp lực chi phí đầu vào cao, bất ổn chính sách kéo dài và lãi suất cao đều đang tác động đến việc làm, đầu tư kinh doanh và tiêu dùng”.
Tuy nhiên, tiêu dùng hộ gia đình hiện chiếm tới hai phần ba GDP – vẫn tỏ ra vững vàng. Chi tiêu tiêu dùng tăng vượt kỳ vọng trong tháng trước và dữ liệu từ Viện JPMorganChase cho thấy, tổng dự trữ tiền mặt của các hộ gia đình vẫn ở mức ổn định, dù tài khoản ngân hàng có giảm so với năm trước.
Tín dụng ngân hàng dành cho cá nhân và doanh nghiệp đã tăng trưởng sau hơn hai năm chững lại. Khảo sát của Fed Dallas ghi nhận nhu cầu vay tăng từ cuối tháng Năm và dự kiến sẽ tiếp đà phục hồi trong nửa cuối năm.
Dữ liệu của Fed cũng cho thấy nền kinh tế Mỹ đang phục hồi nhẹ. Sản lượng công nghiệp tiếp tục tăng, dù tốc độ tăng trưởng trong quý II (2.1%) chậm hơn so với quý I (3.7%). Chỉ số đo lường mức độ sử dụng nguồn lực tăng nhẹ từ 77.5% tháng Năm lên 77.6% trong tháng Sáu.
Tuy nhiên, đầu tư kinh doanh có dấu hiệu chững lại. Đơn hàng tư liệu sản xuất phi quốc phòng giảm 0,7% trong tháng Sáu, phản ánh sự thận trọng ngày càng tăng trong giới doanh nghiệp.
Thêm một số chỉ báo khác cho thấy tăng trưởng đang mất đà, củng cố lập luận từ phe ủng hộ hạ lãi suất. Tăng trưởng việc làm chậm lại, phạm vi tuyển dụng thu hẹp và thời gian người thất nghiệp chờ việc kéo dài hơn.
Trong lĩnh vực bất động sản, hoạt động xây dựng đang gặp khó khăn khi lãi suất vay thế chấp cố định 30 năm dao động quanh mức 7%. Chi tiêu xây dựng giảm chín tháng liên tiếp – chuỗi suy giảm dài nhất kể từ khủng hoảng tài chính 2007–2009. Số nhà đơn gia đình mới khởi công rơi xuống mức thấp nhất trong gần một năm, còn doanh số bán nhà hiện tại và nhà mới đều ảm đạm.
Theo nhận định của Citigroup, “nhu cầu nhà ở yếu là một dấu hiệu rõ ràng rằng lãi suất vẫn đang đóng vai trò hạn chế, trong khi các yếu tố như thị trường lao động suy yếu và bất ổn vĩ mô tiếp tục gây áp lực lên sức cầu”.
“Người gác cổng trung thành”
Gần đây, việc Tổng thống Donald Trump liên tục chỉ trích Fed, thậm chí đề cập việc sa thải ông Jerome Powell làm dấy lên lo ngại trên thị trường tài chính rằng sự độc lập của ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới đang bị xói mòn.
Nhưng thực tế, Fed vẫn là “người gác cổng trung thành” của nền kinh tế, khi phần lớn nhà hoạch định chính sách vẫn giữ lập trường thận trọng, cho tới khi đánh giá chính xác nhất rủi ro đối với hai mục tiêu - lạm phát 2% và sự toàn dụng của thị trường lao động. Đặc biệt, Fed đang theo dõi chặt chẽ hiệu ứng từ chính sách thuế đối ứng – biến số lớn nhất và nhiều rủi ro nhất lúc này, rất có thể khiến lạm phát trỗi dậy sau hạn chót (1/8) - Nhà Trắng hoàn tất các mức thuế mới đối với hơn 200 đối tác.
Đây cũng là thời điểm các chính sách kinh tế chủ chốt của Tổng thống Donald Trump bước vào giai đoạn kiểm nghiệm thực tiễn, kinh tế Mỹ rất có thể phải đối mặt những tình huống phức tạp. Có lẽ lựa chọn khó khăn nhất của Fed là phải ra quyết định khi thị trường việc làm suy yếu - lý do để giảm lãi suất, trong khi lạm phát tăng, đòi hỏi thắt chặt chính sách tiền tệ.
Ông Donald Trump quan tâm nhiều hơn tới việc giảm chi phí đi vay của chính phủ, trong lúc Mỹ đang gánh khối nợ liên bang khổng lồ 36 nghìn tỷ USD. Theo dự báo, tiền lãi nợ công mà chính phủ Mỹ phải trả sẽ lên tới 1,2 nghìn tỷ USD/năm, vượt tất cả các hạng mục chi ngân sách.
Tổng thống Mỹ từng kêu gọi Fed giảm lãi suất tới 1 điểm phần trăm, gọi đó là “nhiên liệu tên lửa” cho nền kinh tế, sẽ giúp tiết kiệm được rất nhiều tiền trả nợ. Tuy nhiên, trên mạng Truth Social, ông cũng viết rằng “… nếu nó quay lại (lạm phát), hãy nâng lại lãi suất. Rất đơn giản!”.
Đánh giá về những màn tranh luận trong nội bộ Fed, giới quan sát cho rằng, có dấu hiệu cho thấy sự phân hóa trong quan điểm của các nhà hoạch định chính sách trước diễn biến khó lường của nền kinh tế. Một số người không cho rằng, thuế đối ứng có thể gây lạm phát kéo dài, đồng thời lo ngại lãi suất cao đặt ra rủi ro ngày càng lớn đối với thị trường lao động và chỉ có nới lỏng chính sách tiền tệ mới giúp ngăn chặn các rủi ro này.
Trên thực tế, sau thời gian dài vận hành dưới sức ép của chuỗi cung ứng đứt gãy, chi phí gia tăng và chính sách điều hành nhiều biến động, nền kinh tế Mỹ dần “rõ nét” hơn. Một số lĩnh vực, đặc biệt là công nghệ và thị trường vốn, vẫn giữ nhịp tăng trưởng tích cực, nhưng những tín hiệu khó khăn cũng bắt đầu lộ diện.
Các chuyên gia cho rằng, nước Mỹ đang bước vào thời điểm có thể định hình quỹ đạo kinh tế trong nhiều năm tới. Những số liệu kinh tế mới nhất và những quyết định chính sách của Fed sẽ góp phần làm rõ liệu nền kinh tế lớn nhất thế giới có đang hồi phục vững chắc, hay đang tiến vào giai đoạn bất ổn mới.
Do đó, đối với giới hoạch định chính sách, đây là thời điểm đòi hỏi sự tỉnh táo và chủ động. Đối với doanh nghiệp và người dân, là lúc cần theo dõi sát sao các tín hiệu vĩ mô để điều chỉnh hành vi kinh doanh phù hợp. Còn với thế giới, những lựa chọn của Mỹ sẽ để lại tác động sâu rộng, trong bối cảnh trật tự thương mại toàn cầu đang tái định hình từng ngày.
