Lần đầu tiên, Chính phủ Việt Nam thiết lập khung pháp lý thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong 5 năm. Đây là bước đi được kỳ vọng biến dòng chảy phi chính thức thành nguồn lực minh bạch, gắn với thị trường vốn và khẳng định vị thế quốc gia trong kỷ nguyên số.
Khung pháp lý cho thị trường tài sản mã hoá
Nghị quyết số 05/2025 của Chính phủ đã gây chú ý lớn khi lần đầu tiên công nhận và thiết lập khung thí điểm cho thị trường tài sản mã hóa ở cấp quốc gia. Theo Nghị quyết này, quá trình thí điểm sẽ kéo dài trong vòng 5 năm, với những nguyên tắc: triển khai thận trọng, có kiểm soát, phù hợp thực tiễn. Đây là bước đi nhằm bảo đảm tính an toàn và an ninh cho thị trường, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tất cả các bên tham gia.
Trước đây, các hoạt động liên quan đến tiền mã hóa diễn ra tự do, phần lớn nằm ngoài tầm quản lý chính thức. Nghị quyết 05 đã xóa bỏ khoảng trống pháp lý này khi quy định rõ: mọi giao dịch chỉ được thực hiện qua các đơn vị hợp pháp được Bộ Tài chính cấp phép. Điều này đồng nghĩa với việc những dòng tiền khổng lồ vốn vận hành trong bóng tối nay sẽ dần được đưa vào khuôn khổ minh bạch.
Để được phép phát hành tài sản mã hóa, doanh nghiệp bắt buộc phải là công ty Việt Nam, có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng và ít nhất 65% vốn trong nước. Ngoài ra, doanh nghiệp cần đáp ứng hàng loạt điều kiện khắt khe: đội ngũ nhân sự có chứng chỉ chuyên môn, hạ tầng công nghệ đạt tiêu chuẩn an toàn cấp độ 4. Những điều kiện này cho thấy định hướng quản lý nghiêm ngặt, chỉ chấp nhận sự tham gia của các doanh nghiệp có năng lực tài chính và công nghệ mạnh mẽ, nhằm hạn chế tối đa rủi ro tiềm ẩn.
Sự kiện này cũng gắn liền với bối cảnh Việt Nam đang xây dựng các trung tâm tài chính quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Do đó, việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa không chỉ là giải pháp quản lý mà còn là bước chuẩn bị cho một hạ tầng tài chính số toàn diện, tạo nền tảng kết nối với dòng chảy vốn toàn cầu.
Bà Nguyễn Vân Hiền, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam cho rằng, khuôn khổ pháp lý mới mở ra nhiều cơ hội đáng kể cho nền kinh tế số. “Nếu thế giới mất 10 năm để trưởng thành, trải qua không ít thất bại, thì Việt Nam hoàn toàn có thể rút gọn xuống chỉ còn vài năm, với điều kiện biết cách tận dụng bài học từ các nước đi trước”, bà Hiền nhấn mạnh.
Nghị quyết 05 quy định rõ số lượng tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa được cấp phép trong giai đoạn thí điểm
Lựa chọn tối đa 5 tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa
Nghị quyết 05 quy định rõ số lượng tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa được cấp phép trong giai đoạn thí điểm. Theo bà Phạm Thị Thùy Linh, Trưởng ban Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước: “Trên cơ sở phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Công an và Ngân hàng Nhà nước, chúng tôi lựa chọn tối đa 5 tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa để cấp phép cho hoạt động. Với số lượng tối đa 5 đơn vị này, vừa đảm bảo tính cạnh tranh lành mạnh giữa các tổ chức cung cấp dịch vụ, đồng thời đảm bảo tính kiểm soát và có đánh giá tính hiệu quả của các hoạt động của tổ chức này trong giai đoạn thí điểm”.
Con số giới hạn tối đa 5 sàn cho thấy tư duy quản trị chủ động: vừa mở cửa thị trường, vừa giữ sự kiểm soát chặt chẽ, tránh tình trạng bùng nổ tràn lan dẫn tới mất cân đối hoặc khó quản lý. Đây cũng là một “khung thử nghiệm an toàn” để cơ quan chức năng có thể theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chính sách trước khi tính đến việc mở rộng.
Không chỉ số lượng, loại tài sản được giao dịch cũng được xác định cụ thể. Theo Nghị quyết, tài sản mã hóa được phép lưu hành tại Việt Nam phải gắn với tài sản thực (RWA - Real World Assets). Như vậy, thay vì tập trung vào các token (tài sản kỹ thuật số) mang tính đầu cơ thuần túy, thị trường sẽ ưu tiên số hóa các tài sản thực như bất động sản, vàng, hàng hóa, tín chỉ carbon. Điều này vừa đảm bảo tính minh bạch, vừa mở ra cơ hội kết nối tài sản thực với nền kinh tế số.
Quy định này phù hợp với dự báo của công ty tư vấn BCG, rằng những tài sản mã hóa gắn với tài sản thực sẽ chiếm khoảng 10% GDP toàn cầu vào năm 2033, tương đương 18.000 tỷ USD. Đây chính là lý do Việt Nam lựa chọn lộ trình thận trọng, ưu tiên những tài sản có giá trị bảo chứng rõ ràng.
Thí điểm là cần thiết để đi đến đúng đích
Theo khảo sát năm 2023, Việt Nam đứng thứ hai thế giới về tỷ lệ dân số sở hữu tiền mã hóa: cứ 5 người trưởng thành thì có một người từng giao dịch. Đồng thời, Chainalysis ghi nhận dòng chảy tài sản mã hóa vào Việt Nam liên tục duy trì trên 100 tỷ USD mỗi năm. Nếu được quản lý tốt, nguồn vốn này sẽ chuyển từ phi chính thức sang chính thức, từ đó tăng thu ngân sách và bổ sung dòng vốn cho nền kinh tế.
Ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam - khẳng định: “Pháp luật thừa nhận những môi trường cho phép gọi vốn công khai thông qua sàn giao dịch. Đây là một cơ hội, nếu như có khung pháp lý tốt, chúng ta sẽ nhìn thấy dòng chảy tài sản mã hóa minh bạch và đóng góp vào nền kinh tế”. Điều này đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp có thêm kênh huy động vốn mới thông qua việc phát hành token gắn với tài sản thực, bên cạnh những công cụ truyền thống như cổ phiếu, trái phiếu.
Ở góc nhìn tổng thể, ông Phan Đức Trung đã chỉ ra ba thách thức lớn mà thị trường phải đối mặt: nhân lực, năng lực cạnh tranh quốc tế và sự trưởng thành của thị trường nội địa. Trong đó, nhân lực là nút thắt lớn nhất, khi cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư đều thiếu nền tảng kiến thức chuyên sâu để đáp ứng yêu cầu mới.
“Trên bình diện quốc tế, câu hỏi đặt ra là liệu sản phẩm tài sản mã hóa từ Việt Nam có đủ sức hấp dẫn để cạnh tranh với những sản phẩm đã có tên tuổi trên thị trường toàn cầu hay không. Còn ở trong nước, thị trường vẫn non trẻ: khung kế toán, quy trình giám sát và kinh nghiệm vận hành cần thêm thời gian để hoàn thiện, trước khi có thể đi vào vận hành trơn tru và tạo ra niềm tin bền vững cho nhà đầu tư”, ông Trung phân tích.
Ở khía cạnh cạnh tranh toàn cầu, bà Trần Thị Thúy Ngọc - Phó Tổng Giám đốc Công ty Deloitte Việt Nam - nhấn mạnh: “Những thị trường tài chính lớn như Mỹ, Hong Kong (Trung Quốc), Nhật Bản... đang nghiên cứu ai là người đi trước có thể sẽ là người chiến thắng”. Với việc ban hành Nghị quyết 05, Việt Nam đã cho thấy quyết tâm đi sớm, tạo lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh thị trường tài chính số đang hình thành trên quy mô toàn cầu.
Không chỉ dừng ở ý nghĩa quản lý và huy động vốn, thị trường tài sản mã hóa còn là hạ tầng mới của nền kinh tế số. Việc kiểm soát và vận hành hiệu quả sẽ giúp Việt Nam giữ vững chủ quyền số, khơi thông nguồn lực đổi mới sáng tạo, đồng thời gắn kết với các trung tâm tài chính quốc tế đang hình thành trong khu vực. Đây cũng là bước chuẩn bị để Việt Nam có thể định vị vai trò tích cực trong chuỗi giá trị kinh tế số toàn cầu.
Nghị quyết 05/2025 là cột mốc khẳng định bước đi tiên phong của Việt Nam trong kỷ nguyên tài sản số. Việc thí điểm 5 năm với số lượng tối đa 5 sàn, tập trung vào tài sản gắn với giá trị thực, thể hiện chiến lược quản lý chặt chẽ nhưng mở đường cho đổi mới. Nếu thành công, thị trường tài sản mã hóa không chỉ giúp minh bạch hóa dòng vốn, mà còn tạo thêm kênh huy động mới, thúc đẩy phát triển trung tâm tài chính và khẳng định vị thế quốc gia trong cuộc đua toàn cầu về kinh tế số.
