Đổi mới tư vấn tuyển sinh: 'Chạm' giảng đường trước khi chọn ngành

Đây được xem là bước đổi mới mạnh mẽ trong công tác tư vấn hướng nghiệp, khi trải nghiệm thực tế trở thành “chìa khóa” giúp học sinh chọn đúng ngành, vững bước vào đời.

“Học thử” môi trường đại học

Nhiều trường đại học trên cả nước đang mở rộng cánh cửa, chào đón học sinh đến tham quan, dự giờ và trực tiếp trải nghiệm môi trường học tập bậc đại học. Một trong những hoạt động nổi bật gần đây là chuỗi bài giảng đại chúng (Public Talk) do Trường Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia TPHCM) tổ chức.

Cuối tháng 9/2025, hơn 160 học sinh Trường THPT Hoàng Hoa Thám (TPHCM) đã tham dự buổi nói chuyện với chủ đề “AI, dữ liệu lớn và các ứng dụng”, do GS Dương Nguyên Vũ - Phó Hiệu trưởng kiêm Giám đốc Khoa học Trung tâm Nghiên cứu AI Tạo sinh VinUni - NTU, trực tiếp trình bày.

Trong gần hai giờ, học sinh được dẫn dắt vào thế giới trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và những ứng dụng thực tiễn trong đời sống hiện đại. Không khí tại hội trường sôi nổi khi nhiều em mạnh dạn đặt câu hỏi: “Liệu AI có thể thay thế con người trong mọi công việc?”, “AI có thể đoạt giải Nobel?”, hay “AI có thể thống trị nhân loại trong tương lai?”.

Giải đáp những băn khoăn đó, GS Dương Nguyên Vũ nhấn mạnh: “AI là lĩnh vực liên ngành, đòi hỏi sự kết hợp giữa toán học, vật lý, tin học và cả triết học. Dù đã đạt được nhiều tiến bộ, song trí tuệ nhân tạo vẫn không thể thay thế con người trong những lĩnh vực gắn liền với đạo đức học thuật và giá trị nhân văn”.

Ông khuyến khích học sinh sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ học tập hiệu quả, đồng thời giữ tinh thần phản biện và không ngừng rèn luyện tư duy độc lập. Câu nói gây ấn tượng nhất trong buổi giao lưu của GS Vũ là: “Kẻ thù của tri thức không phải sự vô minh, mà là sự hời hợt trong tiếp nhận kiến thức”. Lời nhắn gửi ấy không chỉ khiến nhiều học sinh trăn trở, mà còn mở ra cách tiếp cận mới mẻ trong học tập: Học để hiểu, phản biện, sáng tạo.

Không chỉ tiếp cận về công nghệ hay khoa học, các bài giảng còn giúp học sinh hiểu sâu hơn về khía cạnh con người trong nghề nghiệp. Ví dụ, trong buổi Public Talk tháng 7 với chủ đề “Nghề nào mang lại hạnh phúc nhất trên thế giới?”, PGS.TS Nguyễn Thị Hiệp - Trưởng khoa Kỹ thuật Y sinh (Trường Đại học Quốc tế), chia sẻ rằng hạnh phúc trong nghề không đến từ danh tiếng hay thu nhập, mà từ niềm đam mê và tình yêu dành cho công việc.

Bà cũng thẳng thắn đối thoại cùng học sinh về bài toán: Cân bằng giữa đam mê cá nhân và kỳ vọng gia đình. “Nếu chọn đi theo đam mê, các em cần lòng dũng cảm và sự kiên trì để vượt qua khó khăn. Nhưng nếu còn mơ hồ về tương lai, việc lắng nghe cha mẹ cũng là lựa chọn an toàn,” bà Hiệp chia sẻ.

Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Duy Phương - Trưởng phòng Quan hệ đối ngoại (Trường Đại học Quốc tế), chuỗi Public Talk năm 2025 đã được triển khai từ tháng 6 và sẽ kéo dài đến cuối năm, với các chủ đề gắn liền thực tiễn như: “Thanh niên Việt Nam và ứng phó với biến đổi khí hậu”, “Ứng dụng công nghệ trong học tiếng Anh”, “Quản lý tài chính cá nhân”…

Chỉ trong 3 tháng đầu tiên, đã có gần 450 học sinh từ các trường THPT trên địa bàn TPHCM tham dự. Không chỉ lắng nghe những bài giảng mang đậm màu sắc “giảng đường đại học”, học sinh còn được trực tiếp trải nghiệm cơ sở vật chất hiện đại, tham quan phòng thí nghiệm và tìm hiểu các ngành học thú vị ngay tại trường.

Học sinh THPT Hoàng Hoa Thám (TPHCM) lắng nghe bài nói chuyện từ GS Dương Nguyên Vũ, tháng 9/2025. Ảnh: Lê Nam

Từ “Unitour” đến “Campus Tour”

Không dừng ở những buổi học thử trên giảng đường, năm 2025 còn chứng kiến sự lan tỏa mạnh mẽ của các chương trình trải nghiệm thực tế như VanLang Unitour, HUFLIT Campus Tour hay HUIT Open Day - những mô hình kết nối giữa đại học và học sinh THPT đang được nhiều trường tiên phong thực hiện.

Tại Trường Đại học Văn Lang, chương trình VanLang Unitour đã trở thành thương hiệu quen thuộc với học sinh ở nhiều tỉnh, thành trên cả nước. Riêng năm 2025, Unitour đến với học sinh THPT ở 8 địa phương, mang tinh thần “Chạm thực tế - Chọn đúng ngành - Vững tương lai”.

Mỗi chuyến Unitour là dịp để học sinh tận mắt chứng kiến không gian học tập, hệ thống phòng thí nghiệm, xưởng thực hành hiện đại, cũng như lắng nghe câu chuyện nghề nghiệp từ chính giảng viên và sinh viên của trường. Không chỉ là hoạt động quảng bá tuyển sinh, Unitour được xem như cầu nối bền vững giữa nhà trường và thế hệ người học tương lai.

Cùng chung mục tiêu ấy, HUFLIT Campus Tour, chương trình do Trường Đại học Ngoại ngữ - Tin học TPHCM (HUFLIT) tổ chức cũng thu hút đông đảo học sinh tham dự. Học sinh được tham quan khuôn viên trường, dự các buổi học mô phỏng và tham gia những hoạt động học thuật của từng ngành.

Điểm khác biệt của Campus Tour nằm ở việc để học sinh “học bằng trải nghiệm” thay vì chỉ nghe giới thiệu. Các em được hóa thân thành sinh viên thật sự: Ngồi trong giảng đường, tham gia mini workshop, thử làm phiên dịch viên, hay tham gia trò chơi khám phá kỹ năng mềm. Qua đó, học sinh không chỉ hiểu rõ ngành học, mà còn cảm nhận được nhịp sống, văn hóa và tinh thần đặc trưng của môi trường đại học.

Bên cạnh đó, Trường Đại học Công Thương TPHCM (HUIT) định vị vai trò hướng nghiệp thông qua sự kiện thường niên HUIT Open Day. Đây là dịp để học sinh định hướng nghề nghiệp, tìm hiểu thông tin tuyển sinh và trải nghiệm thực tế môi trường học tập tại trường.

ThS Phạm Thái Sơn - Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông của HUIT, chia sẻ: “Chúng tôi mong muốn thông qua những hoạt động này, học sinh có thể xác định được ngành nghề phù hợp với bản thân, đồng thời được hỗ trợ, giải đáp kịp thời những thắc mắc, lo lắng trước ngưỡng cửa đại học. Đây cũng là một phần trong sứ mệnh phục vụ cộng đồng, lan tỏa thông điệp hữu ích đến học sinh THPT mà nhà trường hướng tới”.