Vay thế chấp đất nông nghiệp là hình thức người vay sử dụng quyền sử dụng đất nông nghiệp có sổ đỏ hợp pháp để làm tài sản đảm bảo khi vay vốn tại ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng. Đây là giải pháp giúp hộ gia đình, cá nhân hay doanh nghiệp mở rộng nguồn vốn phục vụ sản xuất, đầu tư hoặc phát triển kinh tế nông nghiệp.
Theo Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ 01/01/2025, thay thế Luật Đất đai 2013), quyền sử dụng đất nông nghiệp vẫn được phép thế chấp khi đáp ứng đủ các điều kiện pháp lý. Các yêu cầu bao gồm: có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; đất không có tranh chấp và không bị kê biên để thi hành án; còn thời hạn sử dụng đất; và việc thế chấp phải đúng mục đích sử dụng đất theo quy định pháp luật về tín dụng. Luật cũng xác định nhóm đất nông nghiệp gồm nhiều loại như đất trồng cây hàng năm, cây lâu năm, đất rừng sản xuất, đất nuôi trồng thủy sản hay đất làm muối. Đối với hộ gia đình và cá nhân sản xuất trực tiếp, thời hạn sử dụng tối đa là 50 năm, có thể kéo dài tới 70 năm trong một số trường hợp đặc biệt.
Điều kiện để vay thế chấp đất nông nghiệp tại ngân hàng
Để được ngân hàng phê duyệt khoản vay, người vay phải đáp ứng đồng thời cả yêu cầu pháp lý lẫn năng lực tài chính. Trước hết, sổ đỏ phải hợp pháp và đứng tên đúng chủ sở hữu. Mảnh đất cần đảm bảo không có tranh chấp, không bị kê biên và vẫn còn thời hạn sử dụng đất theo luật định. Việc hoàn thành các nghĩa vụ tài chính với Nhà nước như thuế, phí cũng là yếu tố bắt buộc.
Về phía người vay, ngân hàng yêu cầu khách hàng từ 18 tuổi trở lên, có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, có lịch sử tín dụng tốt và không có nợ xấu. Bên cạnh đó, người vay phải chứng minh được nguồn thu nhập ổn định nhằm đảm bảo khả năng trả nợ đúng hạn. Ngoài ra, người vay cần sinh sống hoặc làm việc tại khu vực có chi nhánh ngân hàng cho vay để thuận tiện cho công tác thẩm định, và đặc biệt là phải có phương án sử dụng vốn rõ ràng, hợp pháp và phù hợp với mục đích sản xuất kinh doanh nông nghiệp.
Cần chuẩn bị những giấy tờ gì khi vay thế chấp đất nông nghiệp?
Bộ hồ sơ vay vốn quyết định phần lớn tốc độ xét duyệt khoản vay. Người vay cần chuẩn bị đầy đủ đơn đề nghị vay vốn theo mẫu ngân hàng; giấy tờ tùy thân như CCCD, hộ khẩu hoặc giấy tạm trú; giấy tờ chứng minh tình trạng hôn nhân; hồ sơ chứng minh mục đích sử dụng vốn như kế hoạch sản xuất hoặc phương án kinh doanh cụ thể.
Đối với hồ sơ tài chính, người vay nên bổ sung hợp đồng lao động, bảng lương, sao kê tài khoản hoặc các hợp đồng cho thuê tài sản để chứng minh thu nhập. Quan trọng nhất là giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất nông nghiệp gồm sổ đỏ và các giấy tờ liên quan đến tài sản bảo đảm khác nếu có. Tùy vào từng trường hợp, ngân hàng có thể yêu cầu bổ sung các giấy tờ khác trong quá trình thẩm định.
5 bước trong quy trình vay thế chấp đất nông nghiệp
Quy trình cho vay thường gồm những bước cơ bản sau. Trước tiên là bước chuẩn bị hồ sơ. Khi người vay cung cấp đầy đủ giấy tờ, quá trình xét duyệt sẽ diễn ra nhanh hơn. Sau đó, khách hàng mang hồ sơ đến chi nhánh ngân hàng để nộp và được hướng dẫn hoàn thiện thông tin.
Tiếp theo, ngân hàng sẽ kiểm tra và rà soát tính hợp lệ của hồ sơ. Nếu hồ sơ còn thiếu, người vay sẽ được yêu cầu bổ sung. Khi hồ sơ hợp lệ, ngân hàng chuyển sang bước thẩm định, bao gồm việc đánh giá quyền sử dụng đất, định giá tài sản bảo đảm và kiểm tra khả năng trả nợ của người vay. Căn cứ vào kết quả thẩm định, ngân hàng sẽ đưa ra hạn mức vay và mức lãi suất phù hợp. Cuối cùng, khi hồ sơ đáp ứng đầy đủ các điều kiện, ngân hàng sẽ phê duyệt khoản vay và giải ngân theo thỏa thuận, bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản.
Giải đáp một số thắc mắc thường gặp
Một câu hỏi phổ biến là liệu đất nông nghiệp không có sổ đỏ có thể vay thế chấp hay không. Theo Luật Đất đai 2024, câu trả lời là không. Chỉ đất có sổ đỏ hợp lệ mới được xem xét làm tài sản bảo đảm. Nếu đất chưa có sổ hoặc sổ đỏ hết hạn, không đúng tên chủ sử dụng, ngân hàng sẽ từ chối cho vay và yêu cầu người vay hoàn thiện thủ tục pháp lý trước.
Tương tự, đất nông nghiệp đang có tranh chấp cũng không thể thế chấp vì theo Bộ luật Dân sự 2015, quyền sử dụng đất phải có tình trạng pháp lý rõ ràng tại thời điểm vay vốn. Người vay cần giải quyết xong tranh chấp trước khi làm hồ sơ.
Về lãi suất, mức vay thế chấp đất nông nghiệp thường tùy từng ngân hàng, thời hạn vay, giá trị tài sản thế chấp và năng lực tài chính của người vay.
