Sạt lở đất và lũ quét tại miền Trung và miền núi phía Bắc gây thiệt hại lớn về người và vật chất
Đề án còn hướng tới giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản, đồng thời đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại các khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Tần suất, quy mô và mức độ nguy hiểm của sạt lở, lũ quét gia tăng
Trong những năm gần đây, các hiện tượng sạt lở đất và lũ quét tại miền Trung và miền núi phía Bắc diễn ra với tần suất, quy mô và mức độ nguy hiểm gia tăng.
Từ năm 2020 đến 2025, nhiều vụ sạt lở nghiêm trọng đã gây thiệt hại lớn về người và tài sản, tiêu biểu như: vụ sạt lở tại thủy điện Rào Trăng 3 (Thừa Thiên Huế), vụ vùi lấp Trạm Kiểm lâm Tiểu khu 67, sạt lở tại xã Trà Leng (Quảng Nam), hay lũ quét ở Tây Nguyên và miền núi phía Bắc sau bão số 3 (Yagi) năm 2024 khiến hàng trăm người chết hoặc mất tích.
Trước thực trạng đó, Đề án đã được xây dựng dựa trên quá trình thu thập dữ liệu từ 35 tỉnh, tham vấn chuyên gia và học hỏi kinh nghiệm quốc tế.
Từ tháng 1/2025, Bộ đã ban hành Chương trình hành động và lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương. Đến nay, đa số các đơn vị liên quan đã hoàn thành việc góp ý, tạo cơ sở hoàn thiện dự thảo trình Chính phủ.
Mục tiêu tổng thể của Đề án là giảm thiểu thiệt hại do sạt lở đất, lũ quét gây ra; đảm bảo an toàn cho người dân; nâng cao năng lực phòng, chống thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu. Đến năm 2030, 100% các tỉnh trong vùng nguy cơ sẽ hoàn thành bản đồ phân vùng tỷ lệ 1:50.000, các xã trọng điểm có bản đồ tỷ lệ 1:10.000; hệ thống cảnh báo hiện đại sẽ bao phủ các vùng có nguy cơ cao. Đến năm 2035, trên 95% hệ thống quan trắc sẽ được tự động hóa, các công trình phòng, chống thiên tai được đầu tư đồng bộ.
Phạm vi triển khai gồm 22 tỉnh, từ Điện Biên đến Đắk Lắk. Các nhóm giải pháp chính bao gồm: Rà soát, hoàn thiện chính sách, pháp luật; Xây dựng bản đồ chi tiết nguy cơ sạt lở, lũ quét; Hiện đại hóa hệ thống cảnh báo và quan trắc; Di dời dân cư khỏi vùng nguy hiểm; Phát triển rừng đầu nguồn; Ứng dụng công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT)…
Tổng kinh phí thực hiện Đề án dự kiến là 161.000 tỷ đồng, huy động từ ngân sách nhà nước, Quỹ phòng chống thiên tai và các nguồn xã hội hóa.Cơ chế phối hợp cũng được phân công rõ ràng. Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì điều phối, xây dựng bản đồ, hoàn thiện pháp luật và vận hành hệ thống cảnh báo. Các bộ, ngành khác như Tài chính, Xây dựng, Quốc phòng, Khoa học và Công nghệ hỗ trợ về tài chính, quy hoạch, đào tạo và công nghệ. UBND các tỉnh, thành chịu trách nhiệm tổ chức điều tra, di dời dân cư và triển khai các công trình phòng chống tại địa phương.
Việc trình Đề án lần này là bước đi quan trọng nhằm hiện thực hóa Nghị quyết 01/NQ-CP năm 2025 về hiện đại hóa hệ thống khí tượng thủy văn và nâng cao năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu – một trong những thách thức lớn nhất hiện nay..
Đỗ Hương
