 |
| GS. TS. Andreas Stoffers - tác giả bài viết. (Ảnh: NVCC) |
Chủ đề mà Hàn Quốc chọn là “Xây dựng một tương lai bền vững: Kết nối - Đổi mới - Thịnh vượng”, hoàn toàn phù hợp trong bối cảnh hiện nay. Cách tổ chức các cuộc họp theo nhóm về năng lượng, kỹ thuật số, doanh nghiệp vừa và nhỏ, phát triển nguồn nhân lực và giáo dục cũng thể hiện cách tiếp cận thực tiễn, hướng tới hành động của chủ nhà APEC 2025.
Tâm thế tích cực của Việt Nam
Các nội dung được thảo luận tại APEC 2025 đều gắn liền với những lĩnh vực tiềm năng và phù hợp với các ưu tiên phát triển của Việt Nam.
Thứ nhất, phục hồi xanh và an ninh năng lượng. Nguồn năng lượng ổn định và giá cả phải chăng là điều kiện tiên quyết cho việc nâng cấp công nghiệp. Nghị quyết 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã chứng minh điều đó. Hội nghị Bộ trưởng Năng lượng (EMM) tại Busan là nơi các vấn đề về lưới điện, khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), lưu trữ và năng lượng tái tạo sẽ giúp Việt Nam “bắt tay” hợp tác với các đối tác cùng chí hướng.
Thứ hai, chuyển đổi số và AI. Hội nghị Bộ trưởng Kỹ thuật số tại Incheon liên hệ trực tiếp đến Luật Công nghiệp Công nghệ số mới của Việt Nam. Luật này sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 và đưa ra cơ sở pháp lý cho AI, blockchain và tài sản số. Đây là bước tiến mới, cung cấp một hệ thống pháp lý nền tảng để các nhà đầu tư mở rộng quy mô hoạt động trong lĩnh vực này.
Thứ ba, chất bán dẫn và công nghệ sâu (deep tech): Các chương trình kết nối và hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) của APEC tại Jeju phù hợp với chiến lược của Việt Nam nhằm phát triển chuỗi giá trị cao hơn (dịch vụ hỗ trợ thiết kế chip, thử nghiệm, đóng gói).
Tại APEC 2025, Việt Nam có cơ hội kết nối nguồn nhân lực địa phương với các hoạt động nghiên cứu và phát triển của các tập đoàn đa quốc gia, nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo.
Thứ tư, nguồn nhân lực. Hội nghị Bộ trưởng về giáo dục và phát triển nguồn nhân lực tại Jeju là “mảnh ghép” hoàn hảo với định hướng giáo dục mới của Việt Nam - Tăng cường năng lực thực hành, đào tạo nghề kép và kỹ năng số ở quy mô lớn.
Thứ năm, hợp tác toàn diện. Mô hình của APEC khuyến khích xây dựng các liên minh thực chất (ví dụ như “Sáng kiến Jeju” của Hàn Quốc dành cho khởi nghiệp, các đối thoại về y tế số và AI). Việt Nam tham gia vào các mô hình này với các đề xuất về những dự án sẵn sàng triển khai và hợp tác cùng các nền kinh tế APEC. Với những lĩnh vực tiềm năng như trên, Việt Nam đến APEC 2025 với một tâm thế tích cực.
Nền kinh tế đang trên đà tăng trưởng, hệ thống các FTA đa dạng và một nền tảng cải cách mạnh mẽ (bao gồm các Nghị quyết mới như: 57, 59, 66, 68, 70, 71). Việt Nam chú trọng đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, mở rộng hội nhập quốc tế, hiện đại hóa quy định và đặt khu vực tư nhân vào trung tâm của nền kinh tế.
Thế giới cần “nghe rõ hơn” về Việt Nam
Bất chấp những điểm mạnh như đã đề cập, việc thực hiện và tính nhất quán vẫn là những thử thách then chốt đối với Việt Nam. Một thách thức khác nằm ở truyền thông quốc tế; thế giới cần “nghe rõ hơn” những gì Việt Nam đang xây dựng.
Theo quan điểm của tôi, Việt Nam nên tập trung triển khai Luật Công nghiệp Công nghệ Số mới. Điều này đồng nghĩa với việc nhanh chóng ban hành các nghị định và hướng dẫn, vận hành các cơ chế thử nghiệm (sandbox) cho tài chính số, thanh toán xuyên biên giới và dịch vụ dữ liệu, đồng thời xác định rõ ràng các quy tắc bảo vệ dữ liệu và quản lý rủi ro AI để đảm bảo mở rộng có trách nhiệm.
Việt Nam cũng nên tận dụng chương trình nghị sự năng lượng của APEC để thu hút đầu tư vào hiện đại hóa lưới điện, ổn định nguồn điện cơ sở và lưu trữ điện. Các nhà đầu tư đang tìm kiếm các hợp đồng mua bán điện (PPA) có khả năng sinh lời, giá cả minh bạch và lộ trình triển khai đáng tin cậy.
Ngoài ra, Việt Nam cần tăng tốc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Việc tăng cường liên kết giữa các phiên họp APEC về Phát triển nguồn nhân lực và Giáo dục với Nghị quyết 71 của Chính phủ sẽ giúp tạo sức bật mới - đặc biệt trong việc mở rộng mô hình đào tạo nghề kép, tích hợp AI và dữ liệu vào chương trình đào tạo, cũng như chuyên nghiệp hóa hoạt động của các văn phòng chuyển giao công nghệ, để hoạt động R&D thực sự mang lại doanh thu cho doanh nghiệp và nền kinh tế.
 |
| Việt Nam có thể tăng cường liên kết các phiên họp về Phát triển nguồn nhân lực và Giáo dục tại APEC với Nghị quyết 71 của Việt Nam. (Nguồn: Thanh Niên) |
Đồng thời, tận dụng các cuộc họp tài chính của APEC để xây dựng và phổ biến khung phân loại xanh của Việt Nam, các giai đoạn công bố thông tin ESG (Môi trường - xã hội - quản trị) và nền tảng tín chỉ carbon. Đây là bước chuẩn bị quan trọng cho hai Trung tâm tài chính đang được quy hoạch tại TP. Hồ Chí Minh (trung tâm quốc tế) và Đà Nẵng (trung tâm trong nước).
Cuối cùng, Việt Nam nên có chiến lược truyền thông quốc tế có định hướng. Việt Nam có thể ra mắt Báo cáo thường niên “Thị trường Vốn và Đổi mới Việt Nam”. Đồng thời, xây dựng một chiến lược truyền thông quốc tế bài bản theo mô hình hiệu quả, có thể học hỏi các chiến lược kinh tế của Cơ quan Phát triển công nghiệp Malaysia (MIDA) hay Ủy ban đầu tư Thái Lan.
Cơ hội để “tiến nhanh hơn”
Hiện châu Á-Thái Bình Dương xuất hiện nhiều khác biệt hơn trong lợi ích và cách tiếp cận giữa các nền kinh tế. Chính điều đó lại làm gia tăng giá trị của những đối tác đáng tin cậy và trung lập. “Ngoại giao cây tre” của Việt Nam rất phù hợp trong bối cảnh này: Linh hoạt, nguyên tắc, dựa trên lợi ích, tôn trọng lẫn nhau. Chớp lấy cơ hội này, Việt Nam có bốn hướng đi cụ thể trong ngắn hạn để “tiến nhanh hơn” trong hợp tác cùng APEC.
Một là, về tài chính và chuẩn mực. Việt Nam có thể phối hợp Hàn Quốc và Singapore trong việc xây dựng và thống nhất hệ thống phân loại tài chính xanh, cũng như lộ trình công bố rủi ro khí hậu phù hợp với chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, Việt Nam có thể đóng góp khung mẫu chính sách dựa trên Luật Công nghiệp Công nghệ số, áp dụng cho các khoản. tiền gửi được token hóa và tài sản thực, bảo đảm quản lý chặt chẽ và bảo vệ người tiêu dùng.
 |
| Việt Nam đến APEC 2025 với một tâm thế tích cực. (Nguồn: VNE) |
Hai là, an ninh năng lượng. Việt Nam có thể tăng cường hợp tác với Nhật Bản, Hàn Quốc và Australia về logistics, LNG, số hóa lưới điện và lưu trữ điện. Đồng thời, tận dụng các cuộc họp về năng lượng của APEC để xây dựng danh mục dự án khả thi phù hợp với lộ trình Nghị quyết 70.
Ba là, dịch chuyển và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Việt Nam có thể xây dựng các chương trình đào tạo nghề kép và thạc sĩ ứng dụng mang thương hiệu APEC, hướng tới chuẩn kỹ năng cấp khu vực. Mô hình đào tạo của Đức có thể là nguồn tham khảo hữu ích, giúp sinh viên Việt Nam sau tốt nghiệp trở thành lực lượng lao động công nghệ “sẵn sàng làm việc” nhất trong khu vực.
Bốn là, mở rộng quy mô startup bằng cách kết nối các nhà sáng lập Việt Nam với Liên minh khởi nghiệp APEC (APEC Startup Alliance) và “Sáng kiến Jeju” nhằm xây dựng mạng lưới hợp tác và chia sẻ nguồn lực trong khu vực. Cùng với đó, cần điều chỉnh các quy định về đầu tư mạo hiểm, lộ trình niêm yết và cơ chế thoái vốn để tạo môi trường thuận lợi hơn cho doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển và thu hút vốn.
Khi nền tảng pháp lý và kết nối khu vực được củng cố, các startup Việt Nam có liên kết trong APEC sẽ có điều kiện mở rộng quy mô ngay tại Việt Nam, thay vì phải dịch chuyển sang các trung tâm khởi nghiệp khác như Singapore, Hong Kong (Trung Quốc) để tìm cơ hội đầu tư và phát triển.
Sau gần một thập kỷ sống và làm việc tại Việt Nam trong lĩnh vực ngân hàng, phát triển và học thuật, tôi nhận thấy, Việt Nam có thể “tiến nhanh nhất” khi khơi thông, thúc đẩy tinh thần năng động của doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực tư nhân. APEC 2025 mang đến sự kết hợp hoàn hảo để Việt Nam “ghi điểm”.
Tôi tin rằng, nếu mang đến APEC đề xuất về những dự án sẵn sàng triển khai, cùng với chiến lược truyền thông sắc sảo, Việt Nam sẽ không chỉ là một thành viên tham gia APEC 2025 mà có thể xuất hiện với vai trò dẫn dắt cho khu vực trong tương lai.
