Ông OZASA Haruhiko Ozasa, Trưởng đại diện Tổ chức xúc tiến Thương mại Nhật Bản, Văn phòng đại diện tại Hà Nội (JETRO Hà Nội) bày tỏ ấn tượng với phóng viên Báo Thế giới và Việt Nam về môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam.
 |
| Ông OZASA Haruhiko Ozasa. (Ảnh TGCC) |
Trong thời gian gần đây, Việt Nam đã trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn nhất trong khu vực ASEAN đối với các doanh nghiệp Nhật Bản. Ông có thể chia sẻ chi tiết về tình hình hiện nay của các doanh nghiệp Nhật đang hoạt động tại Việt Nam?
Hằng năm, JETRO thường xuyên tiến hành khảo sát về tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp Nhật Bản đang hoạt động trên toàn thế giới. Trong khảo sát năm 2024, có 56% doanh nghiệp Nhật tại Việt Nam cho biết, họ có kế hoạch mở rộng kinh doanh trong tương lai. Đây là tỷ lệ cao nhất trong khu vực ASEAN.
Hiện có hai xu hướng đáng chú ý trong các ngành có ý định mở rộng mạnh mẽ tại Việt Nam. Xu hướng đầu tiên liên quan đến các ngành hướng đến thị trường nội địa. Trong khu vực phi sản xuất, các doanh nghiệp hướng tới người tiêu dùng như bán lẻ và dịch vụ ăn uống đang ngày càng hoạt động sôi nổi hơn.
Trong khu vực sản xuất, các công ty theo mô hình “sản xuất tại chỗ cho tiêu dùng tại chỗ” - đặc biệt là trong ngành thực phẩm, cũng như hóa chất và dược phẩm - thể hiện mong muốn mạnh mẽ mở rộng hoạt động tại Việt Nam.
Xu hướng thứ hai bao gồm các ngành hỗ trợ hoạt động của những doanh nghiệp Nhật Bản đã có mặt tại Việt Nam.
Các ngành này chủ yếu nằm trong khu vực phi sản xuất, như logistics (vận tải - kho bãi), thương mại và bán buôn, cũng như tài chính và bảo hiểm. Sự phát triển của các ngành này góp phần tăng cường hiệu quả hoạt động kinh doanh và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Nhật Bản khác gia nhập thị trường Việt Nam trong tương lai.
Ông đánh giá như thế nào về môi trường kinh doanh của Việt Nam? Theo ông, đâu là những lý do chính khiến các doanh nghiệp Nhật Bản chọn Việt Nam làm điểm đến đầu tư?
Theo khảo sát của JETRO, Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế trong môi trường đầu tư như quy mô, tiềm năng tăng trưởng của thị trường; chi phí lao động thấp và tình hình chính trị - xã hội ổn định. Các yếu tố này đều được đánh giá cao hơn mức trung bình của ASEAN.
Đặc biệt, 62% số doanh nghiệp được JETRO khảo sát cho rằng, quy mô và tiềm năng tăng trưởng của thị trường là điểm hấp dẫn lớn nhất - cao hơn đáng kể so với mức trung bình 49% của ASEAN. Điều này phản ánh sự ghi nhận mạnh mẽ về tính năng động của nền kinh tế Việt Nam và sức hút của thị trường trong nước.
Bên cạnh đó, tình hình chính trị và xã hội ổn định được xem là kết quả từ nỗ lực của Chính phủ Việt Nam. Trong bối cảnh bất ổn toàn cầu gia tăng, sự ổn định của Việt Nam càng nổi bật, trở thành một trong những lợi thế then chốt thu hút nhà đầu tư Nhật Bản.
Đối với tỉnh Quảng Ninh, ông đánh giá như thế nào về môi trường kinh doanh tại đây? Liệu Quảng Ninh có phải là một điểm đến tiềm năng đối với các doanh nghiệp Nhật Bản hay không?
Tỉnh Quảng Ninh có vị trí địa lý và chiến lược đặc biệt thuận lợi, nằm gần cảng Hải Phòng và giáp biên giới với Trung Quốc. Đây được xem là một trong những trung tâm sản xuất quan trọng của Việt Nam. Trong những năm gần đây, hạ tầng giao thông và khu công nghiệp tại Quảng Ninh đã phát triển mạnh mẽ, kéo theo dòng vốn đầu tư nước ngoài ngày càng gia tăng.
Trong tổng số 16 dự án đầu tư của Nhật Bản tại địa phương này, có 10 dự án đã được cấp phép kể từ năm 2022. Điều này cho thấy sức hút ngày càng lớn của địa phương đối với các nhà đầu tư Nhật.
Một trong những dự án tiêu biểu là AEON Mall Hạ Long, một trung tâm thương mại quy mô lớn hướng tới người tiêu dùng. Công trình này dự kiến sẽ khánh thành năm 2026, không chỉ góp phần thúc đẩy phát triển đô thị và phục hồi kinh tế địa phương, mà còn tạo ra môi trường sống tương đương với Nhật Bản cho cộng đồng người Nhật Bản đang sinh sống tại đây. Sau khi hoàn thành, AEON Mall Hạ Long được kỳ vọng sẽ nâng cao chất lượng cuộc sống của người Nhật tại Quảng Ninh, đồng thời tạo động lực thu hút thêm các doanh nghiệp Nhật Bản đến đầu tư trong tương lai.
 |
| Trong bối cảnh bất ổn toàn cầu gia tăng, sự ổn định của Việt Nam càng nổi bật, trở thành một trong những lợi thế then chốt thu hút nhà đầu tư Nhật Bản. (Nguồn: AEON) |
Hiện nay, các doanh nghiệp Nhật Bản đang hoạt động tại Việt Nam có đang gặp phải khó khăn hay trở ngại nào không? Ông có thể đề xuất một số giải pháp để giúp khắc phục những thách thức này không?
Theo khảo sát của JETRO, có hai rủi ro chính mà doanh nghiệp Nhật Bản đang phải đối mặt tại Việt Nam, đó là: Thủ tục hành chính còn phức tạp và hệ thống pháp lý chưa phát triển đồng bộ, việc thực thi còn thiếu rõ ràng. Khi xã hội và nền kinh tế Việt Nam phát triển nhanh, có những thời điểm các dịch vụ hành chính chưa kịp thích ứng.
Việc nâng cao mức độ hài lòng của các doanh nghiệp nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam sẽ giúp cải thiện hình ảnh đầu tư và thu hút thêm nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) mới. Vì vậy, cộng đồng doanh nghiệp Nhật Bản hy vọng, Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực giải quyết những vấn đề này.
Ví dụ, theo Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Việt Nam được kỳ vọng sẽ bãi bỏ quy định Kiểm tra Nhu cầu kinh tế (ENT) đối với các công ty thuộc các nước thành viên CPTPP, nhưng đến nay vẫn chưa được thực hiện.
Điều này gây khó khăn cho các nhà bán lẻ Nhật Bản muốn mở rộng mạng lưới cửa hàng của họ. Ngoài ra, trong quy trình cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (IRC), một số doanh nghiệp cho biết họ phải nộp thêm hồ sơ không cần thiết hoặc bị yêu cầu tăng vốn mà không có cơ sở pháp lý rõ ràng.
Quá trình điều chỉnh, sắp xếp lại các đơn vị hành chính và bộ máy tổ chức nhà nước gần đây của Việt Nam được xem là bước tiến tích cực, hứa hẹn tăng năng suất và minh bạch trong môi trường kinh doanh. Các doanh nghiệp Nhật Bản kỳ vọng rằng, những thủ tục hành chính rườm rà và quy định pháp lý chưa rõ ràng sẽ sớm được cải thiện. Cộng đồng doanh nghiệp cũng đang theo dõi sát sao việc triển khai các chính sách tốt của Chính phủ ở cấp thực thi.
Ngoài ra, khi ban hành các chính sách có tác động lớn, chẳng hạn như chủ trương hạn chế xe chạy xăng vào khu vực trung tâm Hà Nội, việc xây dựng lộ trình rõ ràng từ trước và tham vấn đầy đủ với các bên liên quan là rất quan trọng, nhằm đảm bảo tính khả thi và sự đồng thuận của doanh nghiệp cũng như người dân.
Tôi tin rằng, nếu cải thiện được những khó khăn, vướng mắc kể trên, Việt Nam sẽ giữ vững vai trò là điểm đến đầu tư hàng đầu ASEAN của doanh nghiệp Nhật Bản.
 |
| Hạ tầng giao thông và khu công nghiệp tại Quảng Ninh đã phát triển mạnh mẽ, kéo theo dòng vốn đầu tư nước ngoài ngày càng gia tăng. (Ảnh: Trần Trung) |
Trong tương lai, ông kỳ vọng gì về hợp tác giữa các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam, cũng như giữa các doanh nghiệp Nhật Bản và các địa phương tại Việt Nam?
Khi Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, việc định vị khu vực tư nhân là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế được coi là một cơ hội kinh doanh quan trọng đối với các doanh nghiệp Nhật Bản. Các doanh nghiệp Nhật Bản sẽ tiếp tục mở rộng hoạt động kinh doanh bằng cách nhấn mạnh quan hệ hợp tác với Việt Nam, từ đó, đóng góp vào sự phát triển hơn nữa của đất nước.
Trong bối cảnh này, JETRO đang tập trung vào ba sáng kiến then chốt để tăng cường quan hệ đối tác Việt-Nhật:
Thứ nhất, hợp tác giữa các doanh nghiệp Nhật Bản và các startup Việt Nam. Bằng việc đầu tư vào và hợp tác với các startup Việt Nam sở hữu công nghệ, mô hình kinh doanh và mạng lưới đổi mới, các doanh nghiệp Nhật Bản có thể góp phần thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của các startup.
Thứ hai, các công ty sản xuất Nhật Bản hợp tác và mua sản phẩm trực tiếp từ các nhà cung cấp Việt Nam. Điều này củng cố chuỗi cung ứng chung giữa hai nước, tăng cường sức chống chịu của ngành sản xuất Việt Nam và thúc đẩy việc tích hợp các doanh nghiệp Việt Nam vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Thứ ba, tuyển dụng nhân lực Việt Nam trình độ cao. Việc trao đổi và tuyển dụng nhân lực Việt Nam là nền tảng quan trọng cho quan hệ kinh doanh Việt-Nhật, giúp xây dựng và củng cố các mối quan hệ đối tác lâu dài.
Thời gian tới, JETRO sẽ tiếp tục nỗ lực đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của Việt Nam thông qua hoạt động đầu tư của các doanh nghiệp Nhật Bản. JETRO đã, đang và sẽ làm tốt vai trò là cầu nối giữa các doanh nghiệp Bản và Chính phủ Việt Nam.
Xin cảm ơn ông!
