Tại Hội nghị về Sổ tay hướng dẫn phối hợp hỗ trợ xử lý rủi ro đối với tài khoản do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam tổ chức mới đây, ông Phạm Anh Tuấn – Vụ trưởng Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) nhận định, trong khi hệ thống thanh toán số của Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, tiệm cận nhóm dẫn đầu thế giới về tốc độ và độ phủ, thì rủi ro tội phạm công nghệ cao, đặc biệt là lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua kênh ngân hàng và ví điện tử, lại gia tăng với quy mô và mức độ phức tạp chưa từng có.
Theo ông Tuấn, trong thời gian vừa qua, hệ thống thanh toán số của Việt Nam phát triển hết sức mạnh mẽ, hiện là một trong những quốc gia có hệ thống thanh toán chuyển tiền nhanh nhất thế giới. Trong khi ở nhiều quốc gia phát triển, thì thời gian chuyển tiền của họ không thể nhanh được như Việt Nam và quy định rất chặt. Ví dụ như ở Mỹ, nếu chuyển tiền qua ngân hàng, phải mất tối thiểu 3 ngày sau thì mới có thể nhận và sử dụng được (trừ hệ thống chuyển tiền qua Zelle là chuyển tiền qua số điện thoại và chuyển nhầm thì không thể đòi lại).
Tuy nhiên, cũng chính vì sự nhanh, sự thuận tiện đó mà khi có nhầm lẫn hoặc rủi ro xảy ra, việc xử lý, thu hồi tiền trở nên cực kỳ khó khăn.
Trước thực tế đó, Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo rất sát sao, ban hành nhiều văn bản yêu cầu các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán phải chủ động và quyết liệt hơn trong việc phòng ngừa và phát hiện sớm gian lận. Điều này bao gồm cả việc kiểm soát ngay từ khâu mở tài khoản, phát hành thẻ, định danh khách hàng (KYC), cho đến việc theo dõi hoạt động giao dịch bất thường.
Đồng thời, NHNN cũng yêu cầu xây dựng danh sách các tài khoản nghi ngờ liên quan đến lừa đảo, gian lận, để kịp thời cảnh báo và chia sẻ thông tin giữa các ngân hàng.
Ông Tuấn đánh giá, hành lang pháp lý của chúng ta hiện nay tương đối đầy đủ, thậm chí là khá chặt chẽ nhưng vấn đề nằm ở khâu thực thi và tuân thủ.
Do đó, NHNN yêu cầu các ngân hàng phải tuân thủ nghiêm túc quy trình rà soát, cảnh báo và cập nhật danh sách nghi ngờ lên hệ thống SIMO. SIMO là hệ thống do Ngân hàng Nhà nước quản lý, được kết nối giữa các ngân hàng thương mại để chia sẻ dữ liệu về tài khoản, giao dịch nghi ngờ, dấu hiệu lừa đảo, gian lận. Khi một ngân hàng cập nhật tài khoản nghi ngờ, các ngân hàng khác sẽ tự động nhận được cảnh báo, tránh việc khách hàng đó tiếp tục mở tài khoản ở nơi khác để tiếp tục thực hiện hành vi lừa đảo. Tính đến nay, hệ thống này đã ghi nhận khoảng 600.000 tài khoản nghi vấn, trong đó có ngân hàng riêng lẻ có đến 50.000–70.000 tài khoản liên quan.
Ngoài ra, hiện NHNN cũng đang sửa đổi, hoàn thiện Thông tư 50/2024 quy định về an toàn, bảo mật cho việc cung cấp dịch vụ trực tuyến trong ngành gân hàng, dự kiến đầu năm 2026 sẽ siết chặt hơn các yêu cầu kỹ thuật về hệ thống thanh toán điện tử.
Ngoài ra, ông Tuấn cũng đề nghị Hiệp hội Ngân hàng tiếp tục đóng vai trò cầu nối, thường xuyên kiến nghị, nhắc nhở các thành viên tuân thủ nghiêm quy định pháp luật, đồng thời rà soát và báo cáo định kỳ cho Ngân hàng Nhà nước.
Ngoài ra, NHNN cũng đánh giá cao sự phối hợp của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam và các thành viên trong việc xây dựng "Sổ tay hướng dẫn xử lý gian lận, lừa đảo trực tuyến", đây là bước tiến quan trọng, thể hiện tinh thần đồng lòng của toàn ngành trong bảo vệ người dùng.
