 |
| Trung Quốc nhìn nhận “cú sốc Trump” lần này là thời cơ để thay thế vai trò lãnh đạo của Mỹ, định hình lại vị thế toàn cầu. (Nguồn: Taylor's University) |
Trong chốc lát trước đó, cuộc chiến kinh tế tạm lắng khi cuộc gặp tại Geneva đã dẫn đến việc tạm dừng áp thuế. Những lời bàn tán về một “cuộc tái cân bằng vĩ đại” lan rộng, mở ra khả năng tái định hình mối quan hệ Mỹ-Trung ở quy mô chưa từng thấy kể từ khi Trung Quốc mở cửa năm 1972.
Nhưng rồi, thực tế phũ phàng ập đến. Mỹ đã công bố “hướng dẫn” cho các quốc gia từ bỏ chip AI của Huawei. Các quy tắc công nghệ của Mỹ đang được Washington tìm cách toàn cầu hóa, họ đe dọa trừng phạt bất kỳ ai có thái độ “tập trung vào Trung Quốc”. Cùng lúc đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đi thăm các quốc gia Arab, ký kết các thỏa thuận về AI nhằm hạn chế “dấu chân” AI của Trung Quốc ở Âu-Á. Người Trung Quốc cảnh báo các quy tắc chip mới có thể phá vỡ hòa bình Geneva mong manh.
Nhiều quốc gia đang cố duy trì vị thế trung lập, nhưng khó tránh khỏi sức ép. Chẳng hạn như Malaysia đã phải rút lại một dự án AI với Huawei sau sức ép từ Mỹ. Giới quan sát cảnh báo về nguy cơ hình thành hai hệ thống công nghệ, pháp lý và thương mại tách biệt, dẫn đến phân cực toàn cầu.
Bắc Kinh giờ đây đang tự định vị là "người bảo vệ trật tự thế giới", trong khi chính quyền của ông Trump hủy bỏ nhiều thiết chế mà Mỹ từng dẫn dắt. Tổ chức IOMed, đại diện cho gần một nửa thế giới và đặt trụ sở tại Hong Kong, đang thách thức các thể chế trọng tài quốc tế hiện hành. Trong khi đó, Baidu mở rộng mạng lưới taxi tự lái sang châu Âu, củng cố vị thế của Trung Quốc trong hệ sinh thái công nghệ toàn cầu.
Liên minh châu Âu, trước sức ép thuế quan từ Mỹ, đang chủ động tìm kiếm không gian chiến lược mới. Việc tạm hoãn áp thuế với ô tô điện Trung Quốc và thúc đẩy tham gia CPTPP được xem là nỗ lực nhằm thoát khỏi thế phụ thuộc vào Washington. Tại châu Á, Pháp và Ấn Độ đều thúc đẩy các sáng kiến riêng nhằm tận dụng khoảng trống địa chính trị mà cuộc cạnh tranh Mỹ-Trung tạo ra.
Trong bối cảnh ấy, những nguyên tắc cốt lõi của toàn cầu hóa, như tiêu chuẩn công nghệ thống nhất và hợp tác đa phương, theo Nikkei, đang lung lay. Vai trò của các tổ chức quốc tế như Liên hợp quốc, WTO hay G20 dần bị lu mờ, trong khi các chỉ báo kinh tế truyền thống mất dần tính định hướng.
Tuy nhiên, cả Mỹ và Trung Quốc đều không biết rõ "vũ điệu cạnh tranh" hiện tại sẽ dẫn đến đâu. Điều "chắc chắn" duy nhất, tờ Nikkei phỏng đoán, đó là: Điều gì đó rất lớn đã bắt đầu. Và thế giới, vốn tưởng như đủ rộng, nay có vẻ quá chật chội cho hai siêu cường cùng tồn tại.
