Phú Thọ không chỉ giữ gìn được những giá trị văn hóa truyền thống mà còn không ngừng phát huy, sáng tạo để phát triển mạnh mẽ trong bối cảnh hiện đại.
Khơi dậy bản sắc, phát huy nội lực
Phú Thọ, nơi 99 núi voi chầu về núi Nghĩa Lĩnh được coi là Đất Tổ cội nguồn của dân tộc; nơi hội tụ của 3 dòng sông lớn của miền Bắc là sông Lô, sông Đà và sông Hồng; là nơi địa linh nhân kiệt, kết nối giữa miền ngược với miền xuôi.
Chính từ mạch nguồn văn hóa và lịch sử kết tinh ngàn đời ấy, Phú Thọ đã hình thành nội lực bền vững để tự tin bước vào vận hội mới. Ngày nay, với vị thế mới, Phú Thọ không chỉ gìn giữ bản sắc của một miền đất cổ mà còn hòa nhịp vươn mình hội nhập, góp phần cùng cả nước tiến vào kỷ nguyên hội nhập, phát triển.
Những năm qua, Phú Thọ luôn xác định phát triển văn hóa là mục tiêu, động lực và sức mạnh nội sinh thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nên phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội. Đó cũng là "kim chỉ nam" để các cấp ủy, chính quyền trong tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch. Góp phần thay đổi nhận thức và lan tỏa tinh thần xây dựng, phát triển văn hóa trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Màn trống hội “Âm vang nguồn cội” tại Lễ hội Đền Hùng năm 2025.
Một trong những kết quả nổi bật là hệ thống di sản văn hóa vật thể, phi vật thể không ngừng được bồi đắp, bảo tồn một cách khoa học, từng bước phát huy giá trị. Sau sáp nhập, tỉnh Phú Thọ hiện có 2.778 di tích, trong đó 979 di tích được xếp hạng, 6 bảo vật quốc gia cùng hàng nghìn di vật, cổ vật được lưu giữ tại Bảo tàng Hùng Vương, các Bảo tàng tư nhân và các di tích lịch sử, văn hóa của tỉnh.
Ngoài ra, Phú Thọ sở hữu kho tàng văn hóa phi vật thể đa dạng và phong phú với khoảng gần 2.000 di sản đã được kiểm kê. Trong đó có: 2 di sản được UNESCO ghi danh với tư cách là chủ thể: Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ và Hát Xoan Phú Thọ cùng với 3 di sản có Phú Thọ là vùng lan tỏa trong hồ sơ đa quốc gia: Nghi lễ và trò chơi Kéo co, Hát Ca trù của người Việt, Thực hành tín ngưỡng Tam phủ của người Việt; 41 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Cùng với đó, các phong tục tập quán, tín ngưỡng, trò chơi dân gian, lễ hội và văn hóa ẩm thực đặc sắc của cộng đồng các dân tộc từ đồng bằng đến miền núi vẫn được gìn giữ, phát huy.
Giai đoạn vừa qua, ngành VHTT&DL tỉnh Phú Thọ đạt nhiều thành tựu toàn diện. Công tác bảo tồn, tu bổ di tích được đẩy mạnh. Nguồn lực đầu tư lên tới 1.100 tỷ đồng trong giai đoạn 2021-2025, với sự chung tay của nhà nước và xã hội hoá đã giúp gần 250 lượt di tích được tu bổ, tôn tạo, khoác lên mình tấm áo mới mà vẫn giữ trọn vẹn nét cổ kính, uy nghiêm.
Hệ thống thiết chế văn hóa từ truyền thống đến hiện đại từng bước được quan tâm đầu tư đồng bộ. Đến nay Phú Thọ đã hình thành 20 thiết chế văn hóa – thể thao cấp tỉnh với đầy đủ các hạng mục như: Bảo tàng, Thư viện, Trung tâm Văn hóa – Điện ảnh, Nhà văn hóa Lao động, Khu liên hợp thể thao, Quảng trường, Rạp chiếu phim, Công viên, Nhà văn hóa – Nghệ thuật…
Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” không còn là khẩu hiệu mà đã hóa thành những hành động cụ thể. Đời sống văn hóa của người dân ngày càng phong phú, nhiều giá trị, nét đẹp văn hóa truyền thống được phát huy, nhiều chuẩn mực văn hóa, đạo đức mới được hình thành.
Đặc biệt, Phú Thọ luôn chủ động hội nhập quốc tế về văn hóa, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, quan tâm gắn kết hoạt động xúc tiến đầu tư với quảng bá về văn hóa, con người và các di sản văn hóa tiêu biểu của tỉnh.
Xây dựng văn hóa, con người Phú Thọ phát triển toàn diện
Để có một Phú Thọ “giàu về kinh tế, đẹp về văn hóa” luôn có sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, sự đoàn kết thống nhất, quyết tâm của các cấp, ngành và toàn thể nhân dân trong tỉnh. Trong đó, phải kể đến vai trò quan trọng từ công tác tham mưu, xây dựng và triển khai nhiều chính sách ưu việt với tư duy đổi mới, tầm nhìn nhằm phát triển toàn diện văn hóa, con người Phú Thọ trong tình hình mới.
Lễ hội Đền Hùng - Lễ hội về với cội nguồn dân tộc.
Để tiếp tục xây dựng con người Phú Thọ phát triển toàn diện trong thời kỳ mới, ngành VHTT&DL Phú Thọ đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Đề án phát triển văn hóa, con người tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2045.
Dự thảo Đề án xác định rõ quan điểm, mục tiêu của tỉnh là xây dựng, phát triển văn hóa tỉnh Phú Thọ xứng tầm là trung tâm văn hóa về cội nguồn của cả nước theo hướng đồng bộ, bền vững cả về cơ sở hạ tầng kinh tế, xã hội, hội tụ các điều kiện tốt nhất thực hành di sản “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” và các di sản văn hóa đã được UNESCO ghi danh. Đồng thời, đề án đáp ứng nguyện vọng và nhu cầu văn hóa tín ngưỡng chính đáng của nhân dân, củng cố tinh thần, sức mạnh đại đoàn kết của toàn dân tộc Việt Nam.
Đề án cũng hướng tới mục tiêu xây dựng và phát triển kinh tế-xã hội hài hòa, coi văn hóa vừa là nền tảng, động lực, vừa là mục tiêu của phát triển, không đánh đổi tăng trưởng kinh tế với môi trường văn hóa, xã hội, đảm bảo sự phát triển bền vững.
Phát triển văn hóa gắn liền với xây dựng tư tưởng, đạo đức, lối sống của con người Phú Thọ giàu lòng nhân ái, đoàn kết, trách nhiệm, cần cù sáng tạo, ý chí kiên cường, giàu lòng yêu nước, yêu quê hương, phù hợp với xu thế thời đại, đáp ứng yêu cầu của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4...
Con người Phú Thọ vừa là chủ thể sáng tạo vừa là “sản phẩm” của văn hóa. Do vậy, xây dựng và phát triển văn hóa cũng chính là hướng đến phát triển con người toàn diện. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng với thế giới, văn hóa không chỉ là điểm tựa tinh thần mà còn là “sức mạnh mềm” thúc đẩy phát triển bền vững. Những thành tựu đạt được cùng mục tiêu, nhiệm vụ, chương trình hành động cụ thể sẽ tạo tiền đề để văn hóa song hành cùng kinh tế - xã hội, đưa Phú Thọ phát triển thịnh vượng, đồng thời vẫn giữ bản sắc riêng của quê hương Đất Tổ Vua Hùng.
