Phó Thủ tướng Lê Thành Long chủ trì Hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện Chương trình phát triển YDCT cổ truyền, kết hợp YDCT với y học hiện đại - Ảnh: VGP/Đức Tuân
Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tuyến, kết nối tới các tỉnh, thành phố trên cả nước. Dự tại điểm cầu trụ sở Chính phủ có Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, lãnh đạo các bộ, ngành, các bệnh viện, các hội, trường đại học, doanh nghiệp trong lĩnh vực YDCT.
Cả nước có 66 bệnh viện YDCT công lập, 10 bệnh viện y học cổ truyền tư nhân
"Trong dòng chảy bền vững của nền y học dân tộc, y dược cổ truyền luôn giữ vị trí đặc biệt, vừa là di sản tinh thần, vừa là thành tựu y học đã được hun đúc qua hàng ngàn năm lịch sử", Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan phát biểu khai mạc hội nghị.
Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, công tác phát triển YDCT trong 5 năm qua vẫn chưa thực sự tương xứng với tiềm năng và thế mạnh vốn có - Ảnh: VGP/Đức Tuân
Sau 5 năm triển khai Chương trình, mạng lưới YDCT được củng cố và phát triển đồng bộ trên phạm vi toàn quốc. Đến nay, cả nước có 66 bệnh viện y dược cổ truyền công lập và 10 bệnh viện y học cổ truyền tư nhân, tăng gần gấp đôi so với năm 2019. Tỷ lệ giường bệnh y học cổ truyền đạt 16% trên tổng số giường bệnh chung, tăng 2,7% so với 5 năm trước.
Trong giai đoạn 2020–2025, đã có 30 nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp quốc gia về y dược cổ truyền được phê duyệt và triển khai. Đáng chú ý, lĩnh vực phát triển dược liệu đã có bước đột phá: Việt Nam hiện ghi nhận hơn 5.100 loài thực vật, nấm, hàng trăm loài động vật, khoáng vật và tảo biển có công dụng làm thuốc. Đã có 25 tỉnh xây dựng được quy hoạch vùng trồng cây thuốc, các đơn vị và cơ sở thu mua dược liệu trong nước tăng, cơ sở nuôi trồng dược liệu phát triển mạnh mẽ.
Tuy đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan công tác phát triển YDCT trong 5 năm qua vẫn chưa thực sự tương xứng với tiềm năng và thế mạnh vốn có. Một số mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ và đề án quan trọng chưa hoàn thành như kỳ vọng.
"Nhận thức chung về vai trò, vị thế của YDCT còn hạn chế", Bộ trưởng Y tế nói. Nguồn lực đầu tư cho lĩnh vực y dược cổ truyền – cả về ngân sách, nhân lực và cơ sở vật chất – còn khiêm tốn. Cơ chế chính sách chưa theo kịp với sự phát triển của y học cổ truyền, tính khả thi chưa cao. Đầu tư nguồn lực chưa tương xứng với vai trò và tầm quan trọng của y học cổ truyền…
Cần có quy định về đào tạo lương y, lương dược
Trong khi đó, theo PGS.TS Vũ Nam, Giám đốc Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương, quan điểm kết hợp hai nền Y học cổ truyền và Y học hiện đại trong chăm sóc sức khỏe nhân dân nói chung và điều trị, dự phòng các bệnh không lây nhiễm là hết sức đúng đắn và cần thiết.
Theo PGS.TS Vũ Nam, Giám đốc Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương, quan điểm kết hợp hai nền Y học cổ truyền và Y học hiện đại trong chăm sóc sức khỏe nhân dân là đúng đắn và cần thiết - Ảnh: VGP/Đức Tuân
Bên cạnh đó, ông Vũ Nam khuyến cáo vấn đề về một số tiêu chuẩn đánh giá chưa đồng nhất giữa y học cổ truyền và y học hiện đại; nhiều vị thuốc, nam dược còn gặp nhiều khó khăn về vấn đề về nguồn gốc xuất xứ, chất lượng,...
Tiến sĩ, Thầy thuốc nhân dân Đậu Xuân Cảnh, Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam cho biết, hiện chưa có quy định về đào tạo lương y, lương dược.
"Đây là khoảng trống mà chúng tôi mong có chỉ đạo về đào tạo với đối tượng này", theo hướng đào tạo thường xuyên, truyền nghề, ông Đậu Xuân Cảnh nói. Đồng thời, ông kiến nghị, số lương y được đào tạo bởi phương pháp truyền nghề thì có thể trình Hội đồng y khoa quốc gia thẩm định để cấp giấy chứng nhận. Nếu đối tượng này được đào tạo một cách bài bản, được kiểm soát thì tránh được tình trạng "lương y rởm".
Tiến sĩ, Thầy thuốc nhân dân Đậu Xuân Cảnh, Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam cho biết, hiện chưa có quy định về đào tạo lương y, lương dược - Ảnh: VGP/Đức Tuân
Trao đổi về ý kiến này, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, Bộ được giao xây dựng dự thảo Chỉ thị về tăng cường kết hợp y dược cổ truyền với y dược hiện đại; đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới, sáng tạo nhằm phát triển nền y học cổ truyền Việt Nam trong giai đoạn tới. Trong đó có trách nhiệm của các bộ, ngành trong xây dựng cơ sở dữ liệu về dược liệu, vị thuốc, bài thuốc cổ truyền; tăng cường công tác quản lý, tuyên truyền và thanh tra, kiểm tra hoạt động thông tin, quảng cáo về y dược cổ truyền, xử lý nghiêm các vi phạm.
Bên cạnh đó đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực y dược cổ truyền chuyên sâu, chất lượng cao; nghiên cứu xây dựng chương trình đào tạo lương y;...
4 kết quả tích cực
Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh vai trò của YDCT, một bộ phận quan trọng của nền y học Việt Nam. YDCT đã đi cùng lịch sử dân tộc với tứ chẩn (vọng, văn, vấn, thiết – 4 phương pháp khám bệnh cơ bản trong y học cổ truyền).
Hệ thống pháp luật hiện hành bao giờ cũng có một mảng về y dược học, tuy nhiên, mức độ ở từng thời kỳ có sự khác nhau, Phó Thủ tướng nói. Hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện Quyết định 1893 về lĩnh vực này cho thấy chúng ta đã và đang quan tâm đến YDCT.
Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh vai trò của YDCT, một bộ phận quan trọng của nền y học Việt Nam - Ảnh: VGP/Đức Tuân
Theo Phó Thủ tướng, Chương trình phát triển YDCT được triển khai nghiêm túc, với 4 kết quả tích cực. Một là, mạng lưới khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền được đầu tư xây mới, nâng cấp và mở rộng. Hai là, chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh ngày càng tốt hơn; tỷ lệ người bệnh được chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ bằng y học cổ truyền ngày càng tăng; chất lượng dược liệu, thuốc y học cổ truyền được nâng lên. Ba là, xã hội hoá trong y học cổ truyền ngày càng phát triển; công tác đào tạo cán bộ y học cổ truyền và nghiên cứu khoa học được chú trọng. Giai đoạn 2017 - 2018 có 850 sinh viên tốt nghiệp, trong khi đó, giai đoạn 2022 - 2024 là 1.350 sinh viên. Bốn là, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong quản lý và khám, chữa bệnh bằng y học cổ truyền được quan tâm hơn.
Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho rằng, phải thẳng thắn nhìn nhận còn nhiều hạn chế. Hầu hết các chỉ tiêu đề ra trong Quyết định 1893 chưa đạt được. Phó Thủ tướng lấy ví dụ, số lượng tỉnh, thành phố (tính đến trước ngày 1/7) có bệnh viện YDCT mới đạt 92% (mục tiêu là 95%). Tỉ lệ lượt khám bệnh bằng YDCT, kết hợp YDCT với y học hiện đại trên tổng số lượt khám, chữa bệnh chung chiếm 3,3%, trong khi mục tiêu đề ra là 15%.
"Chúng ta phân tích có nhiều nguyên nhân nhưng tôi cho rằng một trong những nguyên nhân hết sức quan trọng là nhận thức", Phó Thủ tướng nói. Chưa có sự quan tâm đúng mức tới YDCT. Đầu tư cơ sở vật chất, cơ chế, chính sách chưa theo kịp yêu cầu.
Phải có vị trí xứng đáng về mặt nghề nghiệp đối với nhân lực YDCT
Trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Lê Thành Long yêu cầu quán triệt chỉ đạo của Tổng Bí thư tại buổi làm việc với Bộ Y tế nhân kỉ niệm 70 năm ngày Thầy thuốc Việt Nam, đó là: "Phát triển Y học cổ truyền kết hợp với Y học hiện đại. Cần nâng cao vai trò của y học cổ truyền trong chăm sóc sức khoẻ, đặc biệt trong điều trị bệnh mãn tính và phục hồi chức năng; kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại trong chẩn đoán và điều trị; đẩy mạnh nghiên cứu về các bài thuốc dân gian, nâng cao tính khoa học của y học cổ truyền; đầu tư vào các trung tâm nghiên cứu đông y, phát triển các phương pháp chữa bệnh hiệu quả bằng thảo dược; hỗ trợ đào tạo bác sĩ y học cổ truyền, mở rộng mô hình kết hợp đông - tây y".
Trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Lê Thành Long yêu cầu quán triệt chỉ đạo của Tổng Bí thư tại buổi làm việc với Bộ Y tế nhân kỉ niệm 70 năm ngày Thầy thuốc Việt Nam, đó là: Phát triển Y học cổ truyền kết hợp với Y học hiện đại - Ảnh: VGP/Đức Tuân
Dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá trong công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân cũng nhấn mạnh việc đẩy mạnh kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại trong đào tạo nhân lực y tế, phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh, đặc biệt trong điều trị các bệnh mãn tính, phục hồi chức năng, phòng bệnh bằng các phương pháp dưỡng sinh, thực dưỡng…
"Cơ sở chính trị, quyết tâm, ý chí của Người đứng đầu đã rõ thì bây giờ trách nhiệm của chúng ta là phải tổ chức thực hiện", làm sao YDCT phải thực sự phát triển đúng tầm, Phó Thủ tướng nêu rõ. Theo đó, phải triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.
Phó Thủ tướng đề nghị, phải đổi mới mạnh mẽ tư duy. Có những giải pháp hết sức cụ thể, khả thi, mang tầm chiến lược lâu dài.
Rà soát lại các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành để xem hàm lượng, yêu cầu, quy định về mặt nội dung và cách tổ chức thực hiện liên quan đến y dược học cổ truyền đã đủ chưa.
Về công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, Phó Thủ tướng đề nghị, phải có vị trí xứng đáng về mặt nghề nghiệp đối với nhân lực YDCT.
Sớm hoàn thành thủ tục để xây dựng mới cơ sở 2 Học viện Y - Dược học cổ truyền Việt Nam.
Về khoa học công nghệ, Phó Thủ tướng cho rằng, phải có các nghiên cứu khoa học mang dấu ấn của chúng ta, "tôi ủng hộ ý tưởng là có các sản phẩm y học cổ truyền Việt Nam tương tự như sản phẩm OCOP ". Phải có sự chuyển động đồng bộ của cơ quan Bảo hiểm trong việc đẩy mạnh sử dụng các sản phẩm này.
Về nguồn lực đầu tư, trong các nghị quyết, đề án cụ thể, sẽ có đề xuất tập trung vào một số bệnh viện trọng điểm.
Về nguồn dược liệu, Phó Thủ tướng cho rằng, nên học tập mô hình của Quảng Nam trước đây (nay là Đà Nẵng), với Đề án phát triển và hình thành Trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam, với sâm Ngọc Linh là cây chủ lực.
Phó Thủ tướng nhất trí với ý kiến về kết hợp 4 nhà, trong đó, Nhà nước tạo điều kiện về cơ chế chính sách. Thứ hai là phải có khoa học công nghệ, "có khi sản phẩm mình sản xuất ra rất tốt nhưng không biết vận chuyển, bảo quản, chế biến thì chất lượng lại giảm. Mà chỉ lệch một chút về quy trình, không đúng về mặt khoa học là không bán được". Và không thể thiếu vai trò của doanh nghiệp, Phó Thủ tướng nêu rõ. Phải có các tập đoàn lớn đầu tư vào lĩnh vực này, để hỗ trợ người nông dân, nhà khoa học để tạo ra dược phẩm cụ thể.
Về hợp tác quốc tế, Phó Thủ tướng cho biết sẽ làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo bàn về các giải pháp triển khai chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư trong việc xây dựng những chính sách, đề án cụ thể gửi sinh viên đi học ở nước ngoài, trong đó có y dược cổ truyền.
Cần tăng cường thông tin, tuyên truyền nhằm quảng bá các sản phẩm, dịch vụ, giá trị văn hóa của y học cổ truyền; nâng cao nhận thức của người dân về các phương pháp phòng ngừa và điều trị bằng y học cổ truyền, thuốc cổ truyền.
Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Y tế tiếp thu các ý kiến tại Hội nghị để hoàn thiện Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về phát triển YDCT.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường có chính sách phù hợp, đặc thù, mở rộng thí điểm cho thuê môi trường rừng để thúc đẩy phát triển nguồn dược liệu trong nước.
Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Ngoại giao tổ chức xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp kết nối, hợp tác với các nước trong khu vực và trên thế giới nhằm khai thác hiệu quả thị trường ngoài nước.
Bộ Dân tộc và Tôn giáo tiếp tục chỉ đạo phát triển dược liệu, phát huy lợi thế dược liệu quý, có giá trị kinh tế trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Đức Tuân
