Công bố nhiều dự thảo văn bản quy phạm pháp luật
Tuần qua, nhiều dự thảo văn bản quy phạm pháp luật quan trọng được công bố, trong đó có: dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Giáo dục; dự thảo Thông tư Quy định về công tác sinh viên; Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế thi tốt nghiệp trung học phổ thông; dự thảo Quy chế tổ chức và hoạt động của trường phổ thông nội trú.
Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Giáo dục quy định các nội dung liên quan đến thủ tục, quy trình bổ nhiệm cán bộ quản lý cơ sở giáo dục; việc thông báo chuyển nhượng vốn đối với trường tư thục; chỉnh lý quy định về phong tặng danh hiệu Tiến sĩ danh dự, Giáo sư danh dự; việc chuyển đổi nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông tư thục sang loại hình hoạt động không vì lợi nhuận; chính sách miễn, giảm giá vé dịch vụ công cộng cho học sinh, sinh viên; học bổng khuyến khích học tập, học bổng chính sách… nhằm bảo đảm phù hợp với yêu cầu thực tiễn.
Về đối tượng áp dụng, dự thảo Nghị định bổ sung đối tượng “trường trung học nghề” theo quy định của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục và Luật Giáo dục nghề nghiệp.
Về quy trình phong tặng danh hiệu Tiến sĩ danh dự, dự thảo Nghị định bỏ bước trình Hội đồng trường, do cơ sở giáo dục đại học công lập không còn Hội đồng trường theo quy định của Luật Giáo dục đại học sửa đổi.
Về chính sách miễn, giảm giá vé dịch vụ công cộng cho học sinh, sinh viên, dự thảo Nghị định bổ sung hai loại hình phương tiện giao thông công cộng được áp dụng chính sách giảm giá vé, gồm tàu điện (tàu điện trên cao, tàu điện ngầm…) và phà.
Về học bổng khuyến khích học tập, dự thảo Nghị định sửa đổi các tiêu chí xét cấp học bổng đối với học sinh trường chuyên và trường năng khiếu nghệ thuật, thể dục, thể thao, bảo đảm thống nhất với phương thức đánh giá mới.
Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định cũng tập trung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính theo hướng chuẩn hóa các thành phần hồ sơ, loại bỏ các giấy tờ không cần thiết, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ nhằm thực hiện chủ trương cải cách thủ tục hành chính; đồng thời đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong thẩm quyền chuyển đổi các cơ sở giáo dục tư thục.
Dự kiến quy định mới trong hỗ trợ, khen thưởng, kỷ luật sinh viên
Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) rà soát, bổ sung hệ thống nguyên tắc chặt chẽ hơn đối với việc đặt tên cơ sở giáo dục đại học, đặc biệt là tên tiếng nước ngoài, tên giao dịch quốc tế và tên phân hiệu.
Dự thảo Nghị định cũng chuyển từ cách tiếp cận “chuyển trường đại học thành đại học” sang công nhận đại học trên cơ sở đáp ứng các tiêu chí về chất lượng, quy mô, đội ngũ, đào tạo sau đại học và nghiên cứu khoa học. Các tiêu chí được xây dựng theo hướng tiệm cận thông lệ quốc tế, nhấn mạnh năng lực nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, tạo động lực cho các cơ sở giáo dục đại học phát triển theo chiều sâu.
Thẩm quyền giữa Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ GD&ĐT trong việc công nhận các mô hình đại học cũng được làm rõ trong dự thảo; qua đó khắc phục tình trạng chồng chéo, chưa thống nhất trong thực tiễn.
Bên cạnh việc phân định rõ thẩm quyền, dự thảo cũng quy định riêng biệt thủ tục công nhận đối với từng loại hình, với trình tự, thời hạn xử lý hồ sơ cụ thể.
Dự thảo Thông tư Quy định về công tác sinh viên có 5 chương, 40 điều, gồm những quy định chung; nội dung công tác sinh viên; đánh giá kết quả rèn luyện, khen thưởng, kỷ luật sinh viên; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong công tác sinh viên và điều khoản thi hành.
Dự thảo quy định các nguyên tắc thực hiện công tác sinh viên theo hướng hiện đại, phát huy tối đa ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số; đồng thời bảo đảm công tác này được triển khai trên cơ sở phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường với các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan, cũng như giữa các đơn vị, bộ phận chức năng với các tổ chức đoàn thể trong nhà trường.
Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế thi tốt nghiệp trung học phổ thông sửa đổi các quy định liên quan đến công tác thanh tra, kiểm tra trong Kỳ thi nhằm bảo đảm phù hợp với việc chuyển bộ phận thanh tra giáo dục các cấp về Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh.
Đồng thời, một số quy định và quy trình tổ chức thi được điều chỉnh để thuận tiện hơn cho các đơn vị trong bối cảnh sắp xếp lại đơn vị quản lý chính quyền địa phương hai cấp và đơn vị hành chính cấp tỉnh.
Bên cạnh đó, việc áp dụng công nghệ thông tin tiếp tục được tăng cường, góp phần giảm thời gian thu nhận đơn phúc khảo, rút ngắn thời gian thông báo kết quả phúc khảo, tạo thuận lợi cho công tác tuyển sinh của các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp.
Quy trình chấm phúc khảo cũng được điều chỉnh theo hướng nâng cao hiệu quả và chất lượng, trong đó quy định tất cả các bài thi có thay đổi điểm sau phúc khảo đều phải được tổ chức đối thoại với người chấm trước.
Ngoài ra, dự thảo tiếp tục nhấn mạnh việc tối ưu hóa ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tổ chức thi, đặc biệt là việc truyền dữ liệu giữa các Hội đồng thi và Bộ GD&ĐT thông qua hệ thống quản lý thi, thay thế dần các khâu thủ công như gửi đĩa CD qua đường bưu điện.
Dự thảo Quy chế tổ chức và hoạt động của trường phổ thông nội trú quy định về tổ chức và hoạt động của trường phổ thông nội trú (PTNT) bao gồm: nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức; quản lý hoạt động giáo dục; cán bộ quản lý, giáo viên, nhân sự hỗ trợ giáo dục và học sinh; cơ sở vật chất và thiết bị giáo dục; tài sản và tài chính.
Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng chủ trì hội nghị giao ban trực tuyến với các địa phương về sắp xếp, tổ chức các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên công lập.
Bàn về sắp xếp cơ sở giáo dục
Sáng 19/12, Bộ GD&ĐT tổ chức Hội nghị giao ban trực tuyến với các địa phương về sắp xếp, tổ chức các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên công lập. Cùng ngày, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn có buổi làm việc với tỉnh Ninh Bình về sắp xếp, tổ chức các cơ sở giáo dục theo chính quyền địa phương 2 cấp.
Trình bày Báo cáo về tình hình thực hiện sắp xếp, tổ chức các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông Thái Văn Tài cho biết:
Việc sắp xếp, tổ chức các cơ sở giáo dục được triển khai trên cơ sở các kết luận, kế hoạch và công văn chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban Chỉ đạo Trung ương, trong đó nhấn mạnh nguyên tắc giữ nguyên các đơn vị sự nghiệp giáo dục, thực hiện phân cấp quản lý đối với cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học, trung học cơ sở cho chính quyền cấp xã và hoàn thành sắp xếp các cơ sở giáo dục công lập cấp xã trước ngày 31/12/2025.
Thực hiện các chỉ đạo của Trung ương, Bộ GDĐT đã xây dựng, tham mưu ban hành và ban hành theo thẩm quyền nhiều Nghị định, Thông tư về phân cấp, phân quyền; ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, đôn đốc địa phương; tổ chức kiểm tra một số địa phương và tiếp tục hoàn thiện thể chế liên quan đến sắp xếp các cơ sở giáo dục công lập. Bộ cũng quy định rõ khung tối thiểu, tối đa về quy mô điểm trường, số nhóm, lớp, tạo điều kiện để địa phương chủ động điều tiết phù hợp với thực tiễn.
Theo tổng hợp báo cáo của 23/34 tỉnh, thành phố gửi về Bộ GDĐT tính đến 12h ngày 18/12/2025, hầu hết địa phương giữ nguyên các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông trong năm 2025 và xây dựng lộ trình sắp xếp sau khi kết thúc năm học 2025–2026. Đối với giáo dục mầm non, 6/23 tỉnh giữ nguyên hiện trạng, 15/23 tỉnh giảm dần từ 1,76% đến dưới 10%, 1 tỉnh đã hoàn thành sáp nhập, giảm 45,83% cơ sở giáo dục. Ở giáo dục phổ thông, 7/23 tỉnh giữ nguyên, 15/23 tỉnh giảm từ 0,2% đến dưới 10%, 1 tỉnh giảm 42,57%. Giáo dục thường xuyên có mức sáp nhập mạnh, nhiều địa phương giảm trên 30%.
Việc sắp xếp bước đầu đã góp phần tinh giản đầu mối, giảm biên chế quản lý, bố trí lại đội ngũ giáo viên, nhân viên, khắc phục tình trạng thiếu, thừa cục bộ. Tuy nhiên, một số địa phương còn sáp nhập theo hướng cơ học, quy mô lớn trong thời gian ngắn, tiềm ẩn nguy cơ quá tải cơ sở vật chất, ảnh hưởng đến mô hình trường dân tộc nội trú, bán trú và quyền tiếp cận giáo dục của học sinh vùng khó khăn.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đặc biệt lưu ý các nguyên tắc thực hiện sắp xếp các cơ sở giáo dục.
Tại buổi làm việc với tỉnh Ninh Bình, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh yêu cầu, đến ngày 31/12, địa phương cần hoàn thành đề án, kế hoạch rà soát, sắp xếp các cơ sở giáo dục và báo cáo Trung ương. Việc rà soát, sắp xếp cần bảo đảm các nguyên tắc như sau:
Thứ nhất, không ảnh hưởng, gây xáo trộn hoạt động dạy và học; bảo đảm hoạt động dạy và học diễn ra bình thường, theo tiến độ.
Thứ hai, sắp xếp phải giúp công tác quản lý, việc dạy học thuận tiện hơn, tốt hơn, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục.
Thứ ba, không đặt ra các chỉ tiêu mang tính gượng ép và thành tích, không thực hiện công thức, máy móc. Rà soát để hướng đến sự hợp lý. Có chỗ giảm nhiều đầu mối, nhưng cũng có chỗ phải tăng - ví dụ khu vực trung tâm đang có ít trường, các khu công nghiệp… Không phải sắp xếp, rà soát thì chỉ có giảm.
Thứ tư, không lấy tiêu chí về tự chủ tài chính để sắp xếp cơ sở giáo dục.
Thứ năm, không đồng nhất như nhau ở các nhóm đối tượng và các vùng miền, khu vực.
Bộ trưởng lưu ý thực hiện sáp nhập cơ sở giáo dục quy mô nhỏ, gần nhau trên cùng địa bàn xã. Những cơ sở giáo dục, nhóm trẻ - cả tư, lẫn công - không đạt chuẩn, không đảm bảo an toàn, không đạt điều kiện tối thiểu, thì hoặc phải nhập, hoặc dừng hoạt động, giải thể. Đây là việc cần làm kiên quyết.
Đồng thời, không vì giảm đầu mối mà sáp nhập trường mầm non vào trường tiểu học; không nhập tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông vào một, trừ những trường tư, liên cấp đã sẵn có; không dồn ghép dẫn tới các cơ sở giáo dục quá lớn về quy mô; với vùng đồng bằng, không khuyến khích duy trì nhiều điểm trường.
Bộ trưởng đồng thời nhấn mạnh, việc chuyển đổi mô hình từ trung tâm giáo dục thường xuyên - giáo dục nghề nghiệp, trường trung cấp sang trung học nghề phải đợi hướng dẫn của Bộ GD&ĐT. Cùng với đó, có thể xem xét nhập các trường cao đẳng đơn ngành trên địa bàn thành hệ thống cao đẳng đa ngành.
