.t1 { text-align: center; }
Là tâm lý yếm thế của kẻ thất tình chăng? Không biết nữa. Chỉ biết, tôi cần đi thật xa, đến nơi không ai biết mình để không phải đau khổ vì mối tình tồi tàn với chàng sinh viên yêu bốn năm nhưng chia tay trong một giờ.
Ngôi trường tôi đến chẳng giống tẹo nào với ngôi trường trong những giấc mơ tôi; nó tồi tàn, ọp ẹp nếu không muốn nói là rệu rã. Lúc hỏi thăm trường nằm chỗ nào, tôi phát… hoảng vì được một người dân địa phương giới thiệu nguyên là cái kho cũ bỏ hoang được sửa lại nằm trên đồi Phương Sơn.
Tìm ra ngọn đồi rồi, lại phải bươn lên một cái dốc dựng đứng mới lên được sân trường. Hoang sơ. Vắng lặng. Dây leo bám rậm vách phòng học luôn. Trường được 4 lớp. Thầy hiệu trưởng đưa tôi đến khu nội trú. Trời ơi! Mục nát. Tạm bợ. Chắp vá. Chẳng khác chi căn lều trú tạm của dân sơn tràng - vốn là cái trạm y tế bỏ hoang. Khu nội trú không có nước sạch, chúng tôi phải đến nhà dân xin từng thùng.
Buổi tối, giáo viên còn phải đi dạy phổ cập. Đường đi gồ ghề, đêm đen đặc, sợ chút chết song vì nhiệm vụ cũng phải làm. Học sinh đến trường thì mười đứa hết tám lôi thôi lếch thếch. Tóc tai bù xù, áo quần nhem nhuốc, đứng từ xa đã nghe mùi khét của nắng.
Trường nghèo dân nghèo, học trò không có điều kiện học tập, thêm ảnh hưởng mặt bằng dân trí thấp của cộng đồng dân cư nên các em bỏ học giữa chừng nhiều, chúng tôi dạy chính quy lẫn dạy phổ cập ban đêm, phổ cập hè, phù đạo học sinh yếu kém trong hè….
Hụt hẫng, thất vọng, ngỡ ngàng khi đối mặt cùng thực tế - quá khác so với những gì cô sinh viên sư phạm từng tâm huyết ấp ủ, hình dung lúc mới ra trường. Tôi lên lớp ngày ngày như nghĩa vụ bắt buộc, dạy bằng trách nhiệm của một người làm công ăn lương hơn là tâm thế của một người thầy yêu nghề mến trẻ. Nhiều khi khổ, buồn, muốn… trốn về xuôi quách! Trốn cho xa, thật xa, khỏi ngôi trường nghèo nàn và những đứa học trò nhếch nhác…
Thật tệ, tôi đã nghĩ dưới vòm trời này chắc mình là kẻ khốn khổ nhất. Nhưng Thượng đế đã đưa em đến để thay đổi “mắt tôi nhìn, óc tôi nghĩ”. Em là ngôi sao nhỏ giữa chốn thâm u. Cô giáo tôi nhìn vào em mà tự khắc chế những điểm yếu của mình.
Gia đình em cùng đường đất sinh nhai nên dắt díu nhau từ Thanh Hóa vào vùng kinh tế mới. Khi đó em mới học xong lớp 6. Còn bây giờ em là lớp trưởng 9A do tôi chủ nhiệm, năng nổ hoạt bát, biểu hiện rất toàn diện nên tôi vui mừng, đặt vào em nhiều kì vọng.
Nhà em nghèo. Tay không dắt nhau vào miền núi nên những ngày bắt đầu phải gọi đại gian khổ. Tôi đến thăm nhà em, gọi nhà vì là chỗ chui ra chui vào của bốn con người chứ nó trông xệch xoạc giống cái lều hơn. Căn nhà chọc chạch nên không khi nào em rủ bạn học về chơi.
Đã mặc cảm nhà nghèo lại thêm không muốn bạn bè thấy bộ dạng của ba. Ba em ở tuổi ngũ tuần nhưng lòng khòng, thốc thếch, bộ dạng của một người nghèo nghiện rượu đế trông lầm than quá mức. Em nói: Ba uống rượu nhiều hơn người ta uống nước, hiếm khi ba tỉnh táo, nhưng khi không có giọt rượu nào trong bao tử thì ba rất thương vợ thương con.
Em học giỏi, làm cũng giỏi. Một buổi học một buổi bẻ mì, nhổ mía. Thì gia cảnh đang khó khăn mà. Chị đi học Đại học Sư phạm, ba rượu đế đổ bệnh, mẹ trùi trũi lên nương ra rẫy nhưng cũng lạch ạch đau nhức chứ đâu đùng đùng mạnh mẽ như mọi người nghĩ.
Một cậu học trò ở tuổi chơi tuổi ngủ lại trở thành trụ cột gia đình. Có ông bố khốn nạn. Không mò ra đường ăn mày đã hên rồi! Mỗi lần thấy em mang cuốc, xách rựa thì y như rằng sẽ có người nói câu đó.
Học kì II lớp 9 bắt đầu hai tuần thì được tin ba em mất vì ung thư dạ dày. Hai tuần sau tin dữ lại ập đến, tới lượt chị gái nằm gọn dưới bánh xe tải. Hai cái tang lớn trong vòng nửa tháng. Cú sốc chí mạng đã biến em từ một học sinh giỏi trở thành trung bình, từ một học sinh ngoan hiền, trở nên ngỗ ngược, bất trị.
Mọi biểu hiện của em đều làm cho cô giáo tôi lo lắng, có lúc cảm thấy khó chịu tới mức không chấp nhận được. Cái kiểu không coi ai ra gì, muốn gì thì muốn. Áo quần xộc xệch, ra vào lớp rất ngông nghênh, tất cả các môn học chỉ ghi một quyển vở, muốn ngồi chỗ nào thì ngồi, tỏ vẻ bất cần nếu thầy cô nhắc nhở.
Trong tiết học, em tự ý đi ra đi vào như chỗ không người. Trốn học liên tục nhưng nếu ở trong lớp thì ngồi bỏ chân lên ghế hoặc xoạc ngang qua dãy bàn bên kia. Quá đáng nhất là cố tình để bạn bè nhìn thấy trong túi thập thò một gói thuốc và cái quẹt như thách thức với nội quy trường lớp. Tác phong của em thiệt làm cô giáo chủ nhiệm tôi đau đầu. Nếu tôi nhắc nhở thì em đáp lại bằng cách hất mặt cơng cơng hoặc cười đểu.
Tôi không có khái niệm “học sinh cá biệt”, tôi quan niệm nếu tình thương chưa đủ sức cảm hóa thì sẽ dùng rất nhiều tình thương. Vậy là tôi cố tình tiếp cận em như một sự tình cờ. Tôi muốn mọi thứ diễn ra thật tự nhiên, chỉ có sự chân thành tự nhiên mới làm nên điều kì diệu.
Sau những lần cô trò đi bộ từ trường về nhà, sau những cuộc tiếp xúc cởi mở và thân thiện, mối quan hệ cô - trò tiến về hướng chị - em, tôi vui mừng khi em bảo cô có nhiều thứ giống chị em.
Cô trò thân thiết thì Nam dễ dàng hỏi mượn tiền cho mẹ uống thuốc hoặc thổ lộ chuyện em cần mua ít tư trang cá nhân và tôi sẵn sàng đưa em, tiếng là cho mượn nhưng dư biết đó là số nợ không thể thu hồi. Ngay cả lúc phải đi ứng tiền cho em mượn tôi cũng không bận tâm. Không quá lạc quan nhưng tôi tin mình ít nhiều sẽ cảm hóa được em vì động cơ trái tim.
Nhưng mọi sự đã không như tôi nghĩ. Càng quan tâm, càng dễ tha thứ thì Nam lại càng ngỗ ngược. Điên cái đầu luôn. Lớp tôi hầu như ngày nào cũng có chuyện, mà chuyện gì cũng bắt nguồn từ em. Nhỏ nhặt là chuyện tự ý leo lên bàn ghế, nói hỗn với thầy cô.
Lớn hơn là gỡ cây chống cửa nện bạn. Có hôm đến trường sớm đập phá tường rào, rồi lại đem dao lên trường, dù đang trong tiết học nhưng vẫn lao tới đòi chém bạn trước mặt thầy giáo nổi tiếng nghiêm khắc. Chẳng biết có lí do gì nhưng em cứ trốn tránh, tôi dốc lòng cũng không có cơ hội gặp.
Tại sao em lại “cắt cầu” người bạn lớn tôi, hiểu rồi, hay là tôi từ chối khi em hỏi mượn đến vài triệu. Em làm khó cô rồi, cô không dám cho em cầm số tiền lớn như vậy đâu, cô đâu quản lý được hành tung của em thì đâu dám liều. Em chắc đủ thông minh để hiểu cô từ chối rất chính đáng mà. Nhưng tôi đã không có cơ hội để gặp riêng em giải thích.
Không cho tôi giải thích ngược lại còn phản ứng quyết liệt trước mặt tôi. Em có thể tát vào mặt một bạn gái trong giờ dạy của tôi rồi tự ý đi ra khỏi lớp, trước khi đi thẳng ra sân trường còn giật mạnh cánh cửa vào như cảnh cáo. Đến cái hôm em cầm dao đâm vào bác bảo vệ thì như giọt nước tràn ly. Tôi biết mình bất lực.
Liên tục phạm lỗi, những lỗi tày đình nên Hội đồng nhà trường quyết định đưa trường hợp của em ra kiểm điểm. Tôi nghe tin liền tức tốc tới nhà, mẹ em chảy nước mắt nói hôm qua em cuốn đồ đạc đi rồi. Cũng chẳng biết em đi đâu, làm gì. Tôi nghe xong chẳng biết an ủi thế nào, vì lòng tôi cũng bời bời tan nát.
Minh họa/INT.
* * *
Tôi xuống phố chuẩn bị cho năm học mới thì tình cờ thấy em và bạn bè vào quán cà phê. Tôi mừng quá, kêu to, Nam ơi, cô nè.
Sau một hồi trò chuyện thì biết em đang phụ việc cho một tiệm sửa xe, ăn ở tại đó, tiền trả mỗi ngày được một trăm. Tôi nói chuyện em tự ý bỏ học khi nhà trường chưa có một hình thức kỉ luật nào thì em nói: Lúc ấy con trai cô Lan bảo nhà trường đang họp bàn hình thức kỉ luật em, nhẹ nhất cũng là thôi học.
Biết vậy thì còn đến trường làm gì hả cô?? Ngừng một lát rồi em tiếp: Tội trạng của em thì hình thức kỉ luật đó là thích đáng. Giờ nghĩ lại thấy mình hồ đồ quá tay. Mấy tuần lang bạt em hiểu phần nào nỗi khổ của đứa trẻ không được đến trường.
- Vậy em có tính đi học lại? Sắp khai giảng rồi.
- Thưa cô, không.
- Tại sao?
- Mặt mũi nào em dám tới trường nữa. Thầy cô chắc ngứa gan với em lắm, mà bạn bè cũng không đứa nào dám chơi nữa.
- Sai lầm thì ai cũng có, quan trọng là biết sửa. Thầy cô và bạn bè đang dõi theo ai, không ai quay lưng với em cả.
- Dù vậy thì em cũng không đủ dũng khí, em xin lỗi cô.
Em nói xin lỗi bằng trái tim, tôi cảm nhận được khi nhìn vào mắt em.
- Cô không muốn nhận lời xin lỗi của em lúc này. Ngày khai giảng, cô sẽ đợi em trước cổng trường, cô muốn em xin lỗi bằng cách trở lại trường.
Em không nói gì sau kì vọng của tôi nhưng nhìn ánh mắt ăn năn kia, tôi tin ngày khai giảng sẽ lại gặp em ở cổng trường.
