Nhờ các chương trình phi lợi nhuận như Dec My Dorm và Let It Be Us, họ được trang bị đầy đủ, đồng thời có cơ hội hòa nhập, rèn luyện kỹ năng tự lập và phát triển năng lực chinh phục thế giới.
Sự hỗ trợ kịp thời
Khi Ar’reiona Green nhận giấy báo trúng tuyển Đại học bang Sacramento năm ngoái, cô biết mình cần chuẩn bị sách vở và đồ dùng học tập. Song, nữ sinh này không ngờ rằng mình còn cần hộp dụng cụ học tập, móc treo quần áo, thậm chí cả quạt hay đèn bàn cho phòng ký túc xá.
Giáo dục đại học không chỉ là giấc mơ của hầu hết những người trẻ tuổi, mà còn trở thành bước đệm ngày càng cần thiết cho một công việc ổn định, lương cao. Tuy nhiên, với những trẻ mồ côi được nhận nuôi, họ thường không đủ nguồn lực tài chính, sự cố vấn, hỗ trợ, sự ổn định cần thiết để hoàn thành chương trình giáo dục hoặc đào tạo sau trung học. Những yếu tố đó khiến các em thường phải chuyển trường trong năm học, tham gia các lớp học giáo dục đặc biệt và ít có khả năng đạt điểm cao so với các bạn cùng trang lứa. Một số thống kê cho thấy, tại Mỹ, chỉ 50% trẻ em lớn lên trong các trung tâm nuôi dưỡng hoàn thành chương trình trung học phổ thông.
Giống như nhiều sinh viên năm nhất khác, Green - người hiện chuẩn bị bước vào năm hai đại học với dự định trở thành bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ rất hào hứng với những cuộc phiêu lưu phía trước.
Thế nhưng, vì lớn lên tại trung tâm nuôi dưỡng ở California, cô không biết ai từng học đại học để tham khảo. Ngoài những gì thấy trên mạng, cuộc sống sinh viên đối với Green vẫn còn nhiều bí ẩn.
Đó là lúc chương trình Dec My Dorm xuất hiện. Đây là sáng kiến hỗ trợ hàng trăm thanh thiếu niên mồ côi được nhận nuôi sắp bước vào đại học. Chương trình tổ chức một sự kiện thường niên vào tháng 7, trang bị cho mỗi sinh viên ga trải giường, gối, kệ đựng đồ tắm và nhiều vật dụng cần thiết khác, đồng thời giúp các tân sinh viên Mỹ kết nối với những người cùng hoàn cảnh.
Vào mùa Hè năm 2024, Green tham gia chương trình, mang theo vài chiếc túi vải thô đựng đầy đồ dùng cá nhân. “Tôi mong được hỗ trợ những thứ như giường ngủ và khăn tắm, nhưng không ngờ tổ chức còn tặng cả các sản phẩm vệ sinh phụ nữ, đồ dùng học tập, ghế và hộp dụng cụ. Họ thực sự làm việc rất chu đáo”, Green chia sẻ.
Dec My Dorm được khởi xướng vào năm 2018, khi bà Jill Franklin - quản lý chương trình Sống Độc lập thuộc Sở Dịch vụ Trẻ em và Gia đình quận Los Angeles, gặp một sinh viên mồ côi vừa nhập học Đại học California tại Berkeley.
Cô gái chỉ mang theo một túi nhỏ, không gối, ga trải giường hay khăn tắm. Trong khi hầu hết tân sinh viên khác được cha mẹ chuẩn bị đầy đủ, cô phải tự xoay xở. “Lúc đó, tôi đang chỉnh sửa bài luận đại học và nhận ra rằng chúng tôi chưa từng nghĩ đến ngày đầu tiên đó sẽ khó khăn đến vậy”, bà Franklin nhớ lại.
Từ câu chuyện ấy, bà Franklin nảy ra ý tưởng tạo một danh sách mong muốn nhỏ trên Amazon để hỗ trợ sinh viên mồ côi. Bà nhấn mạnh, điều quan trọng là càng nhiều sinh viên mồ côi tham gia vào quá trình này càng tốt, bởi họ đã quen sống trong những không gian không thuộc về riêng mình.
Năm 2022, bà Franklin gặp bà Phyllis Shinbane - Giám đốc Điều hành nghỉ hưu của Connecting a Caring Community (CCC), một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Calabasas, California.
Bà Shinbane nhanh chóng nhận ra nhu cầu thiết thực: Sinh viên mồ côi thường không có gì để mang theo khi bước vào đại học. Cùng với Giám đốc CCC Lisa Kodimer và đồng Chủ tịch Dec My Dorm Allison Weiss, họ đã quyên góp hơn 40.000 USD, huy động nhà tài trợ và tình nguyện viên để giúp 142 tân sinh viên vào năm 2025.
“Đây chỉ là việc tạo ra một sân chơi bình đẳng. Chương trình của chúng tôi giúp các em bước vào căn phòng trong tư thế không khác biệt, không bị quá khứ chi phối, giống như mọi sinh viên đại học khác đến từ một mái ấm an toàn, có tổ chức và được hỗ trợ”, bà Shinbane cho biết đồng thời bày tỏ hy vọng mở rộng chương trình sang các tiểu bang khác.
Hiện nay, một số tiểu bang tại Mỹ có các chương trình giải quyết vấn đề chăm sóc nuôi dưỡng và giáo dục đại học cho trẻ mồ côi, song các nỗ lực vẫn còn rời rạc và tồn tại nhiều thiếu sót, như nhu cầu về phòng ký túc xá hay kho chứa đồ mùa Hè.
Hầu hết các trường đại học đều có hệ thống hỗ trợ đặc biệt cho sinh viên mồ côi, như chương trình Guardian Scholars tại California. Tuy nhiên, các chương trình này chủ yếu tập trung hỗ trợ tài chính - học phí, bữa ăn, tư vấn học tập thay vì chăm lo đời sống sinh viên.
Bà Sarah Wasch - Phó Giám đốc Trung tâm Chính sách, Thực hành và Nghiên cứu Trẻ em (Đại học Pennsylvania), dẫn chứng: Có thời điểm từng có dự luật thành lập trung tâm liên bang để điều phối nỗ lực các tiểu bang, nhưng không được thông qua.
Nhiều tổ chức hỗ trợ sinh viên mồ côi để họ không cảm thấy lạc lõng. Ảnh: INT
Giúp sinh viên vượt qua rào cản
Các chuyên gia giáo dục nhận định, tất cả trẻ em trong hệ thống nhận nuôi đều cần một mái ấm yêu thương, dù tạm thời hay lâu dài. Trước Dec My Dorm, tổ chức Let It Be Us đã nỗ lực giúp những người trẻ được nhận nuôi tồn tại và phát triển.
Alex là một trong những người nhận được sự hỗ trợ từ tổ chức. “Tôi không có cha mẹ, không có gia đình”, cô chia sẻ. Sau nhiều năm trong hệ thống nhận nuôi, khi phải tự lập, Alex cảm thấy bơ vơ. “Tôi phải tự lo nhà ở, thức ăn, công việc, và xử lý tất cả áp lực đi kèm”, cô nhớ lại.
Nhờ Let It Be Us, Alex không đơn độc. Chương trình Springboard to Adulthood của tổ chức này giúp trẻ em mồ côi tự lập về tinh thần, thể chất và tài chính; định hướng nghề nghiệp, học đại học, tìm chỗ ở; chi trả sách vở, chuẩn bị phỏng vấn, tìm việc làm.
“Khi tôi gặp vấn đề về cảm xúc, những người hỗ trợ luôn bên cạnh. Khi bối rối về thể chất, họ sẽ cùng tôi giải quyết. Thành thật mà nói, bất cứ điều gì tôi nói, họ cũng có thể giúp tôi vượt qua”, Alex chia sẻ.
“Chúng tôi đảm bảo các em có kỹ năng để chinh phục thế giới và tự lập toàn diện”, bà Kendra Wright - Giám đốc chương trình, nhấn mạnh.
Kelisha Williams, sinh viên mồ côi đến từ Kentucky, tốt nghiệp Đại học Harvard mùa Xuân năm ngoái, nói rằng cô ước gì từng có chương trình như Dec My Dorm. Dù Harvard cung cấp danh sách vật dụng ký túc xá, cô vẫn phải xem nhiều video trên YouTube để chuẩn bị, vừa hòa nhập, vừa tiết kiệm chi phí.
Một số bang ở Mỹ đã có chương trình chăm sóc, hỗ trợ giáo dục cho trẻ mồ côi, nhưng chưa đồng bộ. Ảnh: INT
Cô nhấn mạnh, “vấn đề không chỉ nằm ở những vật dụng cơ bản như giá để đồ hay bánh xà phòng. Việc thiếu những thứ đó khiến sinh viên mồ côi cảm thấy không thuộc về nơi này”.
Williams nhớ lại, cô đã làm việc cả mùa Hè trước nhập học để mua đủ mọi thứ, kể cả thú nhồi bông hay áp phích, để cảm thấy giống các bạn khác. “Tôi không muốn các sinh viên mồ côi cảm thấy mình không xứng đáng ở đây”, cô nói.
Bà Shinbane cho biết nhiều tình nguyện viên rất hào hứng được đi cùng các tân sinh viên để sắp xếp phòng ký túc xá nếu các em muốn, mặc dù vẫn tồn tại lo ngại pháp lý về quyền riêng tư. Tổ chức còn cung cấp khám mắt, kính miễn phí và thư mục tài nguyên có mã QR liên kết với chương trình hỗ trợ thực phẩm, quần áo và các dịch vụ trường học.
Chương trình cũng mời những sinh viên trước đây quay lại để cố vấn, hỗ trợ tân sinh viên. “Chương trình này như một thực thể sống, phát triển hằng năm, với mục tiêu cung cấp đầy đủ dịch vụ và nguồn lực để tân sinh viên thành công”, bà Shinbane nhấn mạnh.
Từ 8 - 11% số trẻ mồ côi trong hệ thống nuôi dưỡng tại Mỹ có bằng cử nhân. Mặc dù hầu hết trẻ mồ côi có thể tiếp tục ở lại trung tâm nuôi dưỡng cho đến ít nhất 21 tuổi, nhưng nhiều cha mẹ nuôi không có đủ kinh phí để trang bị vật dụng cho phòng ký túc xá của con. Có sự khác biệt về việc ai chịu trách nhiệm giám sát quá trình chuyển đổi này.
Đối với thanh thiếu niên trong hệ thống nhận nuôi, vẫn chưa rõ trách nhiệm thuộc về gia đình nuôi dưỡng, người quản lý hồ sơ, tòa án hay người giám hộ hợp pháp. Bà SARAH WASCH Đại học Pennsylvania
