Nâng cao chất lượng tổ chức thực hiện để tháo gỡ các "điểm nghẽn" về thủ tục. Ảnh minh họa
Ngày 8/8/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 130/CĐ-TTg yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương rà soát, xử lý kịp thời các vướng mắc trong lĩnh vực đất đai. Cùng ngày, Văn phòng Chính phủ ban hành Thông báo số 408/TB-VPCP, nhấn mạnh việc điều chỉnh quy trình nghiệp vụ để sử dụng thông tin tích hợp trên VNeID thay cho giấy tờ bản cứng. Đây là chỉ đạo thể hiện quyết tâm chuyển từ việc hoàn thiện thể chế sang nâng cao kỷ luật, kỷ cương trong tổ chức thực hiện.
Nhiều vướng mắc liên quan đến khâu tổ chức thực hiện
Theo đánh giá của các chuyên gia, các vướng mắc chủ yếu hiện nay không chỉ xuất phát từ quy định pháp luật mà phần lớn từ khâu tổ chức thực hiện và phối hợp giữa các cơ quan. Có thể phân loại thành hai nhóm vấn đề chính: Thủ tục đăng ký đất đai và công tác chứng thực.
Đối với đăng ký đất đai, lượng hồ sơ tăng nhanh đã tạo áp lực lớn cho Trung tâm Phục vụ hành chính công và Văn phòng đăng ký đất đai. Một số địa phương đã triển khai hệ thống lấy số trực tuyến nhưng hoạt động chưa ổn định, nhiều hồ sơ nộp trực tuyến vẫn phải bổ sung bản giấy, kéo dài thời gian xử lý và làm giảm hiệu quả dịch vụ công trực tuyến. Có nơi lại đưa ra hạn chế mỗi người chỉ được lấy 01 số, yêu cầu 01 dịch vụ trên một ngày.
Với chứng thực, khối lượng bản sao, chứng thực chữ ký và hợp đồng dồn về cấp xã vượt quá năng lực nhân sự. Việc phân bổ thẩm quyền chưa hợp lý dẫn đến tồn đọng kéo dài. Đây không phải là vấn đề thiếu quy định mà chủ yếu là do tổ chức và phân bổ nguồn lực chưa phù hợp.
Khung pháp lý và yêu cầu thực thi
Hệ thống pháp luật hiện hành đã công nhận giá trị pháp lý của văn bản công chứng, cho phép sử dụng dữ liệu định danh điện tử thay cho nhiều loại giấy tờ và đã cung cấp dịch vụ công trực tuyến ở mức độ cao. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế vẫn chưa đạt yêu cầu do còn nhiều hạn chế trong tiếp nhận và xử lý hồ sơ điện tử.
Ông Phạm Trung Hiếu, Trưởng Văn phòng Công chứng Đàm Hoàng Hà (Hà Nội). Ảnh: VGP/DA
Ông Phạm Trung Hiếu, Trưởng Văn phòng Công chứng Đàm Hoàng Hà (Hà Nội) cho biết, các bước trong giao dịch bất động sản hoàn toàn có thể thực hiện trên môi trường điện tử. Vướng mắc chính là chưa có quy trình thống nhất để tiếp nhận văn bản công chứng điện tử tại cơ quan đăng ký và còn tồn tại tình trạng yêu cầu bổ sung bản giấy.
Mặt khác, những nội dung pháp lý đã được chứng minh trong văn bản công chứng và được công chứng viên chịu trách nhiệm thì không cần thiết phải yêu cầu người dân cung cấp giấy tờ để chứng minh, nhưng trong nhiều trường hợp, cơ quan tiếp nhận hồ sơ vẫn yêu cầu người dân phải cung cấp; điều này không đúng với chức năng nhiệm vụ và gây phiền hà cho người dân. Thủ tục công chứng giao dịch bất động sản thường chỉ diễn ra trong khoảng 1 giờ nhưng thời gian đăng ký sang tên hiện nay là 10 ngày làm việc.
Luật sư Nguyễn Thanh Bình, Giám đốc Công ty Luật Trung Quân, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội nhận định, nếu dữ liệu giữa cơ quan đăng ký đất đai và cơ quan thuế được kết nối và chia sẻ đầy đủ, thời gian xác nhận nghĩa vụ tài chính sẽ được rút ngắn, góp phần tiết kiệm thời gian, chi phí và nâng cao tính minh bạch.
Ông Trần Văn Tiến (công dân tại phường Dương Nội, TP. Hà Nội) cho rằng, hệ thống lấy số trực tuyến cần được nâng cấp để đảm bảo vận hành ổn định, phân luồng theo loại thủ tục, hiển thị thời gian chờ và giới hạn tiếp nhận theo thời gian thực. Kỷ luật phục vụ phải được tăng cường; nghiêm cấm yêu cầu giấy tờ ngoài danh mục; nếu trễ hẹn do lỗi của cơ quan, hồ sơ cần được ưu tiên xử lý và có văn bản xin lỗi.
"Không thể đưa ra những hạn chế về số lượng dịch vụ công mà mỗi người dân được thực hiện trong một ngày. Người dân phải thu xếp thời gian đi làm các thủ tục, có khi mất cả ngày mà cơ quan tiến hành thủ tục lại hạn chế như vậy, giả sử một người phải thực hiện nhiều thủ tục sẽ mất nhiều ngày chỉ để xếp hàng nộp hồ sơ. Tôi có giấy hẹn trả kết quả trong 10 ngày làm việc nhưng thực tế phải 3 ngày tiếp sau đó hồ sơ của tôi mới thực sự có kết quả", ông Tiến nói.
Đưa giải pháp trọng tâm, tháo gỡ "điểm nghẽn"
Luật sư Nguyễn Thanh Bình, Giám đốc Công ty Luật Trung Quân, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội
Để tháo gỡ những vướng mắc trên, các chuyên gia cho rằng, cần chuẩn hóa quy trình điện tử tại Văn phòng đăng ký đất đai, bao gồm tiếp nhận hợp đồng công chứng điện tử, tích hợp công cụ kiểm tra chữ ký số và lưu vết xử lý trên hệ thống. Việc tiếp nhận dữ liệu điện tử sẽ giúp giảm yêu cầu nộp lại hồ sơ do có thể xác lập các công cụ tự động xét duyệt tính hợp lệ của hồ sơ.
Bên cạnh đó, cần thực hiện liên thông thực chất giữa các khâu đăng ký, thuế và tài chính, áp dụng quy trình điện tử toàn diện, trả kết quả và cập nhật trạng thái tự động, quy định rõ thời hạn xử lý cho từng công đoạn.
Đối với chứng thực, ở những nơi đủ điều kiện, có thể chuyển giao một số loại chứng thực cho tổ chức hành nghề công chứng; mở rộng phạm vi chứng thực chữ ký đối với giao dịch đơn giản; khuyến khích chứng thực bản sao điện tử, ký số và tra cứu trực tuyến; yêu cầu cơ quan tiếp nhận không đòi bản sao giấy khi đã có dữ liệu điện tử hợp lệ.
Việc sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật là cần thiết, nhưng không thể thay thế yêu cầu nâng cao chất lượng tổ chức thực hiện. Khi dữ liệu số, quy trình điện tử và văn hóa phục vụ được áp dụng đồng bộ, thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai sẽ nhanh hơn, chính xác hơn và minh bạch hơn, đáp ứng kỳ vọng của người dân và doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy cải cách hành chính đi vào thực chất.
Diệu Anh
