 |
| Với mục tiêu quyết “gỡ thẻ vàng” vào năm 2025, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương ven biển đang vào giai đoạn cao điểm trong cuộc chiến chống IUU. (Ảnh: Thanh Xuân) |
Tròn tám năm, ngày 23/10/2017, EC chính thức áp “thẻ vàng” đối với thủy sản Việt Nam - một cảnh báo chỉ ra những lỗ hổng trong hệ thống quản lý chống khai thác IUU. Dù không đồng nghĩa với lệnh cấm nhập khẩu ngay lập tức, “thẻ vàng” đã tạo ra rủi ro lớn cho xuất khẩu sang thị trường EU, nơi chiếm khoảng 20% kim ngạch thủy sản của Việt Nam, trị giá hàng tỉ USD/năm.
Sự tồn tại của “thẻ vàng” quá lâu đã biến đây thành một vấn đề lớn đối với sự phát triển bền vững của ngành, đòi hỏi nỗ lực không ngừng nghỉ của từ Chính phủ đến các địa phương. Phản ứng của Việt Nam đến nay là quyết liệt, có nhiều tiến bộ, nhưng có thể còn chưa đủ với “bài kiểm tra” khắt khe từ EU.
Đây là lần thứ năm đoàn kiểm tra thực tế của EU có mặt tại Việt Nam, cho thấy châu Âu vẫn đặt niềm tin vào tiến trình khắc phục của chúng ta, nhưng không ngừng theo dõi sát sao việc triển khai các biện pháp.
Với mục tiêu quyết “gỡ thẻ vàng” vào năm 2025, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương ven biển đang vào giai đoạn cao điểm trong cuộc chiến chống IUU. Trong thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ đã liên tiếp ra chỉ đạo quyết liệt chống khai thác IUU, trong đó Công điện 198/CĐ-TTg yêu cầu các bộ, ngành và địa phương tập trung, coi đây là nhiệm vụ cấp bách, hàng đầu và có ý nghĩa lâu dài đối với sự phát triển bền vững ngành thủy sản Việt Nam.
Những chuyển biến thực tế ở địa phương là rõ rệt. Những mặt hạn chế cố hữu của nghề cá đã dần dần đi vào khuôn phép, từ tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn ngư dân đến áp dụng các biện pháp hành chính như cấm ra khơi đối với phương tiện không đủ điều kiện, xử phạt vi phạm, và siết chặt quản lý, giám sát thiết bị giám định vị (VMS).
Tuy nhiên, việc giải quyết IUU không chỉ là việc cấm đoán hay xử lý hành chính mà đòi hỏi chế tài đồng bộ, cơ chế giám sát hiệu quả, cùng với công tác tuyên truyền, hỗ trợ sinh kế cho ngư dân. Công cuộc “gỡ thẻ vàng” IUU không chỉ là yêu cầu kỹ thuật với các quy định, mà còn là bài kiểm tra về năng lực quản trị vùng biển, trách nhiệm chính quyền và sinh kế của ngư dân.
“Tuyên chiến” với IUU phải được hiểu là một chiến dịch toàn diện - không chỉ trừng phạt cá nhân, mà là nâng cấp bộ máy quản lý, củng cố pháp luật, hỗ trợ nghề cá hợp pháp và tăng cường hợp tác quốc tế. Các khuyến nghị của EC cũng rất rõ ràng rằng, chìa khóa để thuyết phục EC không chỉ là ngăn chặn hành vi can thiệp thiết bị VMS, mà còn để họ không còn phải nhận kiến nghị từ các nước láng giềng về tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm.
Năm nay, nếu đạt được mục tiêu gỡ “thẻ vàng”, Việt Nam sẽ không chỉ lấy lại thị trường và giá trị xuất khẩu mà còn nâng cao năng lực quản trị biển trong khu vực, góp phần bảo vệ lợi ích quốc gia và đời sống của một bộ phận lớn người dân ven biển phát triển bền vững, lâu dài.
