Điểm nhấn đáng chú ý là bổ sung quy định xử lý nghiêm các hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm, xâm phạm thân thể nhà giáo, cán bộ quản lý, người học và nhân viên trong các cơ sở giáo dục. Điều chỉnh nhận nhiều đồng thuận, phản ánh rõ quyết tâm xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh và nhân văn.
Cụ thể, theo dự thảo, hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm hoặc xâm phạm thân thể nhà giáo, cán bộ quản lý, nhân viên trong cơ sở giáo dục nếu chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự sẽ bị phạt tiền từ 5 đến 10 triệu đồng; hành vi vi phạm chính sách đối với nhà giáo bị phạt từ 10 đến 15 triệu đồng. Người vi phạm còn phải xin lỗi công khai (trừ trường hợp người bị xúc phạm không yêu cầu).
Đặc biệt, đối với người học có hành vi vi phạm gây ảnh hưởng tiêu cực tới an toàn và hoạt động của cơ sở giáo dục, dự thảo cho phép áp dụng các biện pháp như cách ly tạm thời, chuyển đến cơ sở giáo dục chuyên biệt, trung tâm tư vấn hoặc cơ sở y tế chuyên khoa để được hỗ trợ, điều chỉnh hành vi. Các bước này được thực hiện dưới sự phối hợp của cơ sở giáo dục, gia đình, cơ quan quản lý, cơ quan y tế và công an khi cần thiết.
Điểm mới được đánh giá cao là việc mở rộng phạm vi bảo vệ đối với tất cả những người làm việc trong trường học - từ giáo viên, cán bộ quản lý đến nhân viên; siết chặt kỷ cương, xử lý nghiêm, nhưng vẫn hướng tới hỗ trợ, phục hồi. Những biện pháp như tư vấn, hỗ trợ tâm lý, chuyển môi trường học phù hợp giúp người vi phạm nhận thức được hậu quả hành vi, đồng thời tạo cơ hội để sửa sai. Đây là cách tiếp cận tiến bộ, thể hiện tinh thần nhân văn trong giáo dục.
Sự cần thiết sửa đổi quy định xuất phát từ yêu cầu quản lý và cả những tồn tại trong thực tiễn. Chúng ta còn nhớ một số vụ việc nghiêm trọng, gây bức xúc dư luận như: Giáo viên ở tỉnh Long An (địa danh cũ) bị ép quỳ xin lỗi phụ huynh (năm 2018); cô giáo ở Tuyên Quang ngất xỉu vì bị nhóm học sinh tấn công, xúc phạm (năm 2023); cô giáo lớp 1 tại Khánh Hòa bị hai người đàn ông hành hung, xé áo giữa sân trường (năm 2024)…
Mới đây nhất là sự việc một phụ huynh xông vào trường hành hung cô giáo tại Nghệ An. Hậu quả của những việc này không chỉ là tổn thương tinh thần, thể xác, mà khiến nhà giáo mất đi cảm giác an toàn, tôn trọng khi đứng trên bục giảng.
Trong môi trường giáo dục, danh dự của nhà giáo không đơn thuần là hình ảnh cá nhân, mà còn là nền tảng bảo đảm kỷ cương, văn hóa học đường. “Khi người thầy bị xúc phạm, niềm tin nghề nghiệp bị tổn thương, tinh thần cống hiến suy giảm, uy tín của ngành Giáo dục cũng vì thế mà giảm sút; và từ đó, những giá trị đạo đức cùng truyền thống tôn sư trọng đạo - nền tảng tinh thần của quốc gia - cũng bị lung lay”.
Tuy vậy, để quy định mới phát huy hiệu quả, một số chuyên gia cho rằng, cần có hướng dẫn cụ thể về quy trình xác minh, phân loại hành vi, tránh xử lý cảm tính hoặc bị lợi dụng. Mọi quyết định cần dựa trên đánh giá khách quan, có sự tham gia của cơ quan chuyên môn, hội đồng tư vấn tâm lý, gia đình và nhà trường... Đồng thời, việc giáo dục pháp luật, đạo đức, kỹ năng ứng xử cho học sinh cũng phải được chú trọng, để phòng ngừa từ gốc.
