Sáng 20/11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) và Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.
Theo đại biểu Nguyễn Quang Huân - đoàn ĐBQH TPHCM, thực tế đã chứng minh nhiều trường đại học vốn có thương hiệu mạnh, nhưng sau khi sáp nhập vào các mô hình lớn hơn lại không còn mạnh nữa.
Nguyên nhân là do các trường này mất đi quyền tự chủ tài chính, giảm sức hút, thậm chí là không còn đủ sinh viên đầu vào và buộc phải hạ thấp tiêu chuẩn đầu vào để duy trì hoạt động.
Đại biểu đoàn TPHCM cho rằng, nếu muốn đưa các trường vào top 100 thế giới bằng cách sáp nhập cơ học thì "chưa chắc đã là cách hay".
"Nếu không xác định đúng khái niệm, chúng ta sẽ phân bổ nguồn lực sai lệch. Chúng ta không tập trung cho những tế bào để cơ thể khỏe mạnh lên, mà lại đi tập trung cho tập đoàn", ông Huân nói.
Đại biểu Nguyễn Quang Huân cho rằng, khái niệm “cơ sở giáo dục đại học” trong dự thảo luật bao gồm: Trường đại học, đại học vùng, đại học quốc gia, đại học đa lĩnh vực chưa hợp lý, bởi trong đại học quốc gia, đại học vùng có rất nhiều “cơ sở” bên dưới.
Theo đại biểu, nếu quan niệm các đại học lớn như các Tập đoàn hay Tổng công ty, được coi là “cơ sở” thì với khái niệm, định nghĩa này, sẽ dẫn đến việc không quan tâm đến các đơn vị cơ sở bên dưới, vốn mới là nơi cần được tăng cường tự chủ.
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Văn Thi - đoàn ĐBQH Bắc Ninh cho rằng, về tổ chức bộ máy các đại học vùng hiện nay đang trở thành cấp trung gian hành chính, không được giao ngân sách vùng, không có thẩm quyền điều phối đầu tư nhân sự hay khoa học công nghệ.
Như vậy, thay vì tinh gọn bộ máy, đại học vùng lại làm tăng tầng nấc quản lý giữa Bộ và các trường xuất hiện đầu mối phụ kéo dài thủ tục phân tán trách nhiệm.
Đại biểu Nguyễn Văn Thi - đoàn ĐBQH Bắc Ninh.
"Điều này đi ngược với tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị là xóa bỏ cấp trung gian bảo đảm quản trị tinh gọn, thống nhất hiệu quả. Đại học vùng chưa tổ chức được việc sử dụng chung nguồn lực. Các chương trình liên thông đào tạo chung thì không được vận hành. Việc tăng đầu mối đã làm tăng thêm biên chế, sử dụng chung giảng viên thì mới dừng ở mức là điều chuyển giữa các trường”, đại biểu nêu.
Để chuyển đổi các đại học vùng hiện hữu phù hợp, đại biểu đề xuất tổ chức lại để tạo động lực cho các trường đại học thành viên phát triển mạnh hơn.
Trong đó, đối với các trường đại học thành viên đã có bề dày truyền thống, có thương hiệu, có thể cho tổ chức lại trở thành trường thuộc Bộ. Qua đó, đảm bảo quyền tự chủ đầy đủ toàn diện theo đúng tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị.
