Từ khối di cảo đồ sộ của Thượng tướng Trần Văn Trà, NXB Chính trị quốc gia Sự thật tuyển chọn và hoàn thiện cuốn sách “Hành trình từ Ra đi hai bàn tay trắng đến Trở về một dải giang san và những trang bản thảo còn dang dở”.
Tên sách lấy từ hai câu thơ do Thượng tướng viết khi hòa bình lập lại, chất chứa cả cốt cách một vị tướng quân suốt đời vì nước, bao trùm hành trình 30 năm kháng chiến gian khổ, kiên cường và vĩ đại của dân tộc. Cuốn sách kết hợp hài hòa hồi ký cá nhân và tổng kết chiến lược, mang đến bức tranh sống động về cuộc kháng chiến của dân tộc, đồng thời hé lộ những trải nghiệm và suy tư riêng của vị tướng lừng danh.
Từ xứ Quảng, Thượng tướng Trần Văn Trà (1919 - 1996) sớm tham gia cách mạng và gắn bó trọn đời với sự nghiệp giải phóng dân tộc. Từ trận đánh đầu tiên chống Pháp ở Cầu Bông (23/9/1945) đến Chiến dịch Hồ Chí Minh, dấu chân ông in đậm trên các chiến trường trọng yếu Nam Bộ. Ông đảm nhiệm nhiều trọng trách quan trọng, mỗi chức vụ là minh chứng cho sự tin cậy của Đảng, quân đội và nhân dân đối với ông.
Cuối năm 1977, Tổng cục Chính trị giao ông viết hồi ký về chiến trường B2. Thượng tướng Trần Văn Trà đã kể chi tiết việc chỉ đạo của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh và Trung ương Cục, đồng thời nhấn mạnh việc “chấp hành sáng tạo” khi tình hình chiến trường thay đổi. Ông cũng nêu nhiều tấm gương chiến đấu của quân dân B2, góp phần làm nên những chiến thắng quan trọng.
Dù công trình hồi ký chưa hoàn tất khi ông qua đời, toàn bộ di cảo được gia đình gìn giữ và giao cho TS Quách Thu Nguyệt biên soạn thành bộ sách hai tập “Thượng tướng Trần Văn Trà và những chặng đường lịch sử B2 Thành đồng” (2021). Trên cơ sở đó, cuốn sách rút gọn mang đến những nội dung tinh túy, tái hiện 30 năm chiến đấu kiên cường của quân và dân B2, phân tích nghệ thuật quân sự, lý giải nguyên nhân, rút ra bài học chỉ đạo quý báu.
Cuốn sách không chỉ là hồi ký hay câu chuyện riêng của Thượng tướng Trần Văn Trà, mà còn là một bức tranh lịch sử sống động về hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ - được kể bằng giọng văn sắc sảo của một người chỉ huy dạn dày trận mạc, xen lẫn những cảm xúc chân thành của chàng trai xứ Quảng rời quê ra trận rồi trở về trong ngày đất nước hòa bình.
