Chàng trai với ước mơ gieo hạt tri thức giữa núi rừng

Giữa nhịp sống đô thị hiện đại, vẫn có những con người chọn hướng đi khác như lặng lẽ gieo hạt tri thức nơi vùng sâu, vùng xa. Đó là câu chuyện của anh Trần Hải Quân, người sáng lập tổ chức thiện nguyện phi lợi nhuận mang tên DOP.

Tổ chức và các dự án của anh là một đại diện thiết thực cho tinh thần dấn thân và đổi mới trong giáo dục cộng đồng.

Từ giấc mơ thanh xuân đến sứ mệnh vì cộng đồng

Ý tưởng thành lập DOP đến với anh Quân như một “định mệnh”. Khi còn là sinh viên, anh tham gia nhiều hoạt động tình nguyện và ấp ủ giấc mơ xây dựng một tổ chức giáo dục cộng đồng. Nhưng sau khi tốt nghiệp, cuộc sống mưu sinh và những biến cố cá nhân khiến ước mơ ấy bị gián đoạn.

Đến năm 2015, sau nhiều trải nghiệm, anh quyết định rẽ hướng, từ bỏ công việc ổn định để toàn tâm theo đuổi sứ mệnh giáo dục cho trẻ em nghèo vùng cao.

Anh Trần Hải Quân, người sáng lập tổ chức thiện nguyện DOP. Ảnh: NVCC

Anh chọn hành trình phụng sự cộng đồng - một lựa chọn đầy thử thách, nhất là với xuất phát điểm của một người trẻ bình thường, bắt đầu từ con số không.

Không có gì ngoài niềm đam mê làm hành trang, anh tin rằng chỉ khi dấn thân, con đường mới dần mở ra dưới những bước chân kiên định của mình.

“Đó là một sự lựa chọn. Mình biết con đường này chẳng hề dễ, nhưng nếu không làm, có lẽ sẽ hối tiếc suốt đời”, Quân tâm sự.

Với hai bàn tay trắng, DOP ra đời, hoạt động dựa trên ba nguyên tắc cốt lõi: cộng đồng cùng chung tay, giữ gìn văn hóa tổ chức và phát triển phương pháp giáo dục bền vững. Theo anh Quân, mô hình này không chỉ là một dự án thiện nguyện, mà là một cộng đồng học tập, nơi mọi người cùng nhau kiến tạo giá trị.

Anh Trần Hải Quân chia sẻ, suốt hành trình duy trì và phát triển DOP, có ba điều luôn là nguồn động lực để anh tiếp tục bước đi.

Trước hết là sự thay đổi trong tư duy và nhận thức của các em nhỏ - những người thụ hưởng dự án, cùng tình cảm chân thành mà bà con vùng bản gửi gắm.

Tiếp đến là nhiệt huyết và tinh thần gắn bó của các thành viên trong dự án, những người luôn kiên định dù phải đối mặt với không ít khó khăn.

Và cuối cùng, là sự ủng hộ thầm lặng từ nhiều đồng nghiệp trong cộng đồng - những người tin tưởng vào giá trị của giáo dục, dù hoạt động theo mô hình dự án giáo dục như DOP chưa thật sự nhận được nhiều sự quan tâm trong bối cảnh xã hội vẫn còn thiên về văn hóa từ thiện hơn là phát triển bền vững.

Mong muốn gỡ "nút thắt" giáo dục vùng cao

Trong quá trình thực địa ở Đắk Nông (cũ) và Lâm Đồng, anh Quân nhận ra những “nút thắt” lớn của giáo dục vùng dân tộc thiểu số gồm: trình độ dân trí còn thấp, đường đến trường xa xôi, điều kiện kinh tế khó khăn và tư duy “học không giúp đổi đời” vẫn còn tồn tại dai dẳng.

Anh Trần Hải Quân nhớ lại một kỷ niệm đã trở thành bước ngoặt trong hành trình của mình. Vào một đêm hè trăng sáng giữa bản làng không có điện, anh trò chuyện với H., con gái chú trưởng bản - nơi anh xin tá túc.

Anh nghe cô học sinh vừa hết lớp 9 tâm sự rằng mình có thể sẽ nghỉ học, vì bạn bè cùng lớp đều bỏ dở việc học để ở nhà làm rẫy hoặc lập gia đình sớm.

"Vì đi học là chỉ có mình em. Các bạn cùng lớp đều nghỉ hết rồi. Nếu đi học chắc em thành... già làng mất". Ý nghĩ của cô bé khiến anh không khỏi trăn trở.

Trước đó, Quân từng biết về thực trạng học sinh vùng cao bỏ học giữa chừng, nhưng chỉ đến khi tận mắt chứng kiến và lắng nghe một câu chuyện trong số ấy, anh mới cảm nhận sâu sắc khoảng cách giáo dục nơi đây.

Từ giây phút đó, trong anh hình thành mong muốn phải làm điều gì đó để những đứa trẻ miền núi không bị tước đi cơ hội được học và được mơ ước.

Những câu chuyện như thế thôi thúc anh Quân và DOP khởi động dự án “Hành trình nuôi chữ” - chương trình hỗ trợ học tập dài hạn cho trẻ em vùng sâu, vùng xa. Dự án xây dựng mô hình “mentor 1-1”, ở đó mỗi em nhỏ sẽ được một người trực tiếp đồng hành hỗ trợ, động viên và theo sát trong suốt quá trình học tập.

Không chỉ dạy chữ, tổ chức của anh còn tổ chức các buổi học trực tuyến hằng tuần, các lớp ngoại khóa và những chuyến thực tế hằng quý để nuôi dưỡng tinh thần tự học, tự tin cho các em. Hoạt động giáo dục được thực hiện kết hợp online hàng tuần và offline hàng quý trong các chuyến công tác của các tình nguyện viên tham gia dự án tại địa bàn.

Các em nhỏ vùng cao vui vẻ trong một lớp học. Ảnh: DOP

Với anh Quân, việc biết chữ không chỉ là học đọc, học viết mà là cánh cửa mở ra tri thức, giúp trẻ em thuộc cộng đồng vùng sâu tiếp cận thông tin, hiểu chính sách, nhận diện hủ tục lạc hậu và tự bảo vệ mình trước những cạm bẫy của xã hội hiện đại.

Chiến dịch giáo dục của anh được xây dựng như một hành trình “phút giây thay đổi”, nơi mỗi bài học nhỏ bé mang sức mạnh đánh thức nội lực trong trẻ. Thay vì để các em phát triển theo tham vọng của người lớn, chương trình được thiết kế để hướng đến việc trao cho trẻ quyền độc lập, được sống đúng với thế giới của mình và gắn kết hài hòa cùng gia đình, xã hội.

Từ nền tảng phương pháp Steiner, tổ chức hướng đến nuôi dưỡng thế hệ trẻ tự do, giàu lòng nhân ái và biết sẻ chia. Điểm đặc biệt của mô hình này là “lắng nghe sâu” - từng giáo viên sẽ đồng hành, thấu hiểu từng học sinh để tạo môi trường giáo dục cá nhân hóa, giúp các em lớn lên hạnh phúc và có khả năng lan tỏa hạnh phúc.

Anh Quân chia sẻ: “Việc biết chữ có giá trị rất lớn đối với người dân ở các vùng sâu, vùng xa - nơi điều kiện học tập còn nhiều hạn chế. Đó không chỉ là kỹ năng cơ bản, mà còn là chiếc cầu nối giúp họ tiếp cận tri thức, hiểu và vận dụng hiệu quả các chính sách xã hội”.

Những lớp học tạm bợ nơi bản làng giờ đã có nhiều ánh đèn hơn. Từ vài học sinh ban đầu, đến nay tổ chức của anh Quân đã đồng hành cùng 71 em học sinh vùng cao trong dự án "Hành trình nuôi chữ", hỗ trợ 12 sinh viên hoàn thành đại học thuộc dự án "Người đỡ đầu" và mở rộng các dự án, hoạt động giáo dục đến 8 điểm bản thuộc tỉnh Đắk Nông (cũ).

Khi trẻ vùng cao say mê với việc học

Không chỉ là con số, điều khiến anh Quân tự hào hơn cả là sự thay đổi trong tư duy của người dân, khi cha mẹ bắt đầu coi trọng việc học của con mình, khi các em nhỏ vùng cao ngày càng hứng thú và đam mê với việc học hơn.

Khác với nhiều hoạt động thiện nguyện mang tính ngắn hạn, anh muốn tổ chức có thể mang lại giá trị bền vững và lâu dài, hướng đến xây dựng mô hình giáo dục “vì cộng đồng, bởi cộng đồng”. Mỗi người tham gia dù là sinh viên, giảng viên hay doanh nghiệp đều được khuyến khích đóng góp theo năng lực, cùng chia sẻ trách nhiệm.

Với anh Quân, giáo dục không thể bắt đầu chỉ từ lòng trắc ẩn. “Phải xuất phát từ sự thấu hiểu và tôn trọng người thụ hưởng. Chúng ta không trao đi thứ mình có, mà giúp họ tìm thấy điều họ cần”, anh chia sẻ.

Các em nhỏ thích thú với mô hình dạy học kích thích sự sáng tạo. Ảnh: DOP

Anh chỉ mong câu chuyện của DOP sẽ góp thêm một góc nhìn mới cho những người làm công tác cộng đồng - nơi sự sẻ chia không dừng lại ở việc cho đi, mà là cùng nhau kiến tạo những giá trị bền vững, giúp người thụ hưởng thật sự vươn lên bằng năng lực của chính mình.

Chính tư duy đó đã giúp DOP từng bước hình thành mô hình phù hợp trong việc hỗ trợ nâng cao dân trí, phổ cập giáo dục và phát triển nguồn nhân lực ở vùng khó, qua đó góp sức thực hiện các mục tiêu của ngành giáo dục trong xây dựng nông thôn mới.

Sau gần 10 năm hoạt động, DOP không chỉ là nơi ươm mầm tri thức cho trẻ em vùng cao, mà còn là “ngôi trường thứ hai” cho nhiều người trẻ tại TPHCM - những người đang học cách sống vì cộng đồng.

Các chương trình truyền thông, hoạt động tình nguyện và đào tạo kỹ năng do DOP triển khai đã tạo cơ hội để nhiều sinh viên tiếp cận thực tế và suy ngẫm về vai trò của tri thức cũng như trách nhiệm xã hội của người trẻ.

"DOP là câu chuyện của những người trẻ bình thường dám sống, dám ước mơ và dấn thân cho những giá trị tốt đẹp", người sáng lập DOP nói, giọng tự hào.

Hai em nhỏ bên các bức tranh làm từ lá cây. Ảnh: DOP