Chuyển đổi số y tế tư nhân: Mắt xích quan trọng trong hiện đại hóa ngành y tế

ThS. Trương Văn Đạt, Phó Tổng thư ký Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam - Ảnh: VGP

 Xung quanh nội dung này, phóng viên Báo Điện tử Chính phủ đã có cuộc trao đổi với ThS. Trương Văn Đạt, Phó Tổng thư ký Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam, nghiên cứu sinh chuyên ngành Quản lý bệnh viện.

Phòng khám tư nhân: Cấu phần thiết yếu và những chính sách chuyển đổi số

Thưa ông, trong bối cảnh hệ thống y tế Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, phòng khám tư nhân đóng vai trò quan trọng trong giảm tải cho các bệnh viện công và cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu. Trong đó, việc thúc đẩy chuyển đổi số tại khu vực y tế tư nhân là một mắt xích không thể thiếu trong quá trình hiện đại hóa và số hóa ngành y tế. Vậy, theo ông y tế tư nhân, trong đó có các phòng khám tư nhân đang có những thuận lợi như thế nào để phát triển?

ThS. Trương Văn Đạt: Hoạt động của các phòng khám tư nhân được quy định tại Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023 (Luật số 15/2023/QH15) và các Nghị định, Thông tư liên quan nhằm thiết lập hành lang pháp lý, từ đó nâng cao kỹ năng hành nghề, tăng cường quản lý hoạt động và quy định các điều kiện tối thiểu để cấp chứng chỉ hành nghề cũng như giấy phép hoạt động cho các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

Đại dịch COVID-19 vừa qua đã thúc đẩy vai trò của phòng khám tư nhân trong việc đáp ứng nhu cầu cấp thiết của người dân, nhưng đồng thời cũng bộc lộ một số khó khăn trong quản lý và liên thông dữ liệu số của khu vực này. Hiện nay, các quy định về chuyển đổi số, tiêu chuẩn công nghệ, hay cơ chế liên thông dữ liệu cho khu vực y tế tư nhân vẫn đang được hoàn thiện.

Việc thúc đẩy chuyển đổi số tại khu vực y tế tư nhân là một mắt xích không thể thiếu trong quá trình hiện đại hóa và số hóa ngành y tế. Đây là chủ trương đã được Đảng và Nhà nước xác định trong nhiều văn kiện quan trọng. Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá chiến lược, trong đó y tế là một trong những lĩnh vực ưu tiên hàng đầu. Đây được xem là phương thức phát triển mới có tính đột phá để đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc.

Kế hoạch số 02-KH/BCĐTW ngày 19/6/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương là hành động cụ thể nhằm đưa Nghị quyết 57 vào cuộc sống, sử dụng chuyển đổi số làm công cụ trọng yếu để giải quyết những yêu cầu cấp bách trong sắp xếp tổ chức bộ máy và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị.

Chương trình chuyển đổi số quốc gia, được phê duyệt theo Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ, đặt ra mục tiêu đến năm 2025 là 100% cơ sở y tế sẽ áp dụng hồ sơ sức khỏe điện tử, kê đơn điện tử và thanh toán không tiền mặt. Nếu không tích hợp hiệu quả khu vực y tế tư nhân vào lộ trình chuyển đổi số, mục tiêu hiện đại hóa toàn diện ngành y tế quốc gia sẽ khó đạt được, tạo khoảng trống trong quản trị y tế dựa trên dữ liệu, giảm chất lượng dịch vụ và trải nghiệm của người dân.

Đặc biệt, Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đánh dấu việc khẳng định kinh tế tư nhân là "một trong những động lực quan trọng hàng đầu của nền kinh tế quốc dân" và "lực lượng tiên phong thúc đẩy tăng trưởng, tạo việc làm, tăng năng suất lao động, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng xanh, tuần hoàn, bền vững".

Nghị định số 102/2025/NĐ-CP ngày 13/5/2025 của Chính phủ về quản lý, khai thác, chia sẻ và bảo vệ dữ liệu y tế quy định cụ thể về phân loại, lưu trữ, kết nối, chia sẻ và bảo mật dữ liệu y tế trên toàn quốc. Nghị định này được Bộ Y tế tham mưu ban hành nhằm làm cơ sở pháp lý cho công tác chuyển đổi số ngành y tế, đặc biệt trong việc phát triển hạ tầng dữ liệu y tế.

Đối với phòng khám tư nhân với năng lực công nghệ thông tin khác nhau, việc hiểu và áp dụng các quy định về "phân loại, lưu trữ, kết nối, chia sẻ và bảo mật" dữ liệu y tế là một thách thức lớn. Điều này đòi hỏi các cơ quan quản lý phải sớm ban hành các thông tư, hướng dẫn kỹ thuật rõ ràng, dễ hiểu, cùng với các chương trình hỗ trợ để phòng khám tư nhân có thể tuân thủ một cách hiệu quả.

Nghị định số 71/2025/NĐ-CP ngày 28/3/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 35/2021/NĐ-CP đã bãi bỏ quy định giới hạn về lĩnh vực, quy mô đầu tư đối với các dự án PPP thuộc lĩnh vực y tế, từ đó giúp mở rộng và tăng cường thu hút các nguồn lực từ khu vực ngoài nhà nước đầu tư vào tất cả các lĩnh vực của ngành y tế, trong đó có các dự án công nghệ thông tin y tế.

Việc mở rộng cơ chế PPP là chìa khóa để huy động nguồn lực tư nhân, phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW về việc đảm bảo kinh tế tư nhân tiếp cận bình đẳng các nguồn lực quốc gia như vốn, công nghệ, dữ liệu theo cơ chế thị trường.

Bộ Y tế cũng đã ban hành Thông tư số 13/2025/TT-BYT hướng dẫn triển khai hồ sơ sức khỏe điện tử, ban hành các yêu cầu kỹ thuật đối với phần mềm bệnh án điện tử, kết nối với hệ thống bảo hiểm y tế và cơ sở dữ liệu quốc gia; Thông tư số 26/2025/TT-BYT quy định về đơn thuốc và việc kê đơn thuốc hóa dược, sinh phẩm trong điều trị ngoại trú tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; Quyết định số 808/QĐ-BYT ngày 1/4/2022 ban hành tài liệu hướng dẫn kết nối với hệ thống thông tin quốc gia về quản lý kê đơn thuốc và bán thuốc theo đơn.

Tuy nhiên, việc áp dụng đồng bộ tại phòng khám tư nhân đòi hỏi giải pháp phần mềm đạt chuẩn và cơ chế hỗ trợ triển khai thực tế. Nếu không, các phòng khám nhỏ có thể gặp khó khăn trong việc lựa chọn và triển khai phần mềm phù hợp.

Việc thúc đẩy chuyển đổi số tại khu vực y tế tư nhân là một mắt xích không thể thiếu trong quá trình hiện đại hóa và số hóa ngành y tế.

Chuyển đổi số tại phòng khám tư nhân: Những điểm sáng và rào cản

Vậy thực trạng chuyển đổi số tại các phòng khám tư nhân ở Việt Nam hiện nay đang diễn ra như thế nào, thưa ông?

ThS. Trương Văn Đạt: Thực trạng chuyển đổi số tại các phòng khám tư nhân ở Việt Nam hiện nay cho thấy một bức tranh đa chiều, với những điểm sáng từ các cơ sở lớn nhưng cũng tồn tại nhiều thách thức ở phần lớn các phòng khám nhỏ và vừa.

Một số phòng khám tư nhân quy mô lớn, với nguồn lực tài chính và nhân lực dồi dào, đã chủ động trong việc đầu tư vào các hệ thống phần mềm quản lý tổng thể (HIS), các giải pháp y tế từ xa (telemedicine), thanh toán số và kê đơn điện tử. Những phòng khám này nhận thức được tầm quan trọng của công nghệ trong việc nâng cao hiệu quả vận hành, chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng.

Tuy nhiên, các phòng khám lớn thường có nhu cầu quản lý phức tạp hơn, thúc đẩy họ đầu tư vào công nghệ, trong khi các phòng khám nhỏ hơn có thể thiếu những điều kiện này, dẫn đến một khoảng cách số hóa ngày càng tăng. Nhiều phòng khám nhỏ gặp khó khăn về hạ tầng và nhân lực như thiếu cán bộ công nghệ thông tin chuyên trách để triển khai và vận hành hệ thống, đòi hỏi các giải pháp đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật tập trung, dễ tiếp cận.

Một trong những rào cản khác đó là chưa có một nền tảng phần mềm chuẩn dùng chung cho phòng hệ thống khám tư nhân. Bộ Y tế đang trong quá trình rà soát để cập nhật, bổ sung và đồng bộ hóa các bộ tiêu chuẩn kỹ thuật đối với phần mềm quản lý bệnh viện (HIS), phần mềm bệnh án điện tử, và các phần mềm quản lý trạm y tế, tiến tới xây dựng bộ tiêu chuẩn liên thông dữ liệu y tế toàn ngành.

Bên cạnh đó, sự hiểu biết về các văn bản pháp lý của các phòng khám tư nhân cũng là một rào cản. Trong bối cảnh những khó khăn trên, một số giải pháp công nghệ từ các doanh nghiệp tư nhân được hình thành nhằm tích hợp nhiều chức năng cần thiết như quản lý hồ sơ bệnh án, kê đơn điện tử, kết nối bảo hiểm y tế và quản trị vận hành nội bộ.

Đây là một tín hiệu tích cực, cần được khuyến khích, chuẩn hóa và nhân rộng để đáp ứng nhu cầu đặc thù của phòng khám tư nhân. Nhà nước cần có cơ chế để đánh giá, chứng nhận và khuyến khích việc sử dụng các giải pháp này, đồng thời đảm bảo khả năng tương thích và liên thông với hệ thống quốc gia. 

Cần ban hành bộ tiêu chuẩn kỹ thuật phần mềm dùng chung (HIS, EMR) áp dụng riêng cho phòng khám tư nhân.

Đề xuất các giải pháp đồng bộ

Vậy, theo ông, chúng ta cần có những giải pháp đồng bộ, cụ thể như thế nào cho y tế tư nhân phát triển?

ThS. Trương Văn Đạt: Về thể chế, chúng ta cần ban hành bộ tiêu chuẩn kỹ thuật phần mềm dùng chung (HIS, EMR) áp dụng riêng cho phòng khám tư nhân. Hiện tại, Bộ Y tế đang rà soát, cập nhật, bổ sung và đồng bộ hóa các bộ tiêu chuẩn kỹ thuật đối với phần mềm quản lý bệnh viện (HIS), phần mềm bệnh án điện tử, và các phần mềm quản lý trạm y tế, tiến tới xây dựng bộ tiêu chuẩn liên thông dữ liệu y tế toàn ngành.

Tuy nhiên, việc ban hành bộ tiêu chuẩn kỹ thuật phần mềm dùng chung (HIS, EMR) áp dụng riêng cho phòng khám tư nhân là cần thiết để đảm bảo tính khả thi và phù hợp với quy mô hoạt động đa dạng của khu vực này.

Việc xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật phần mềm riêng, đơn giản hóa nhưng vẫn đảm bảo khả năng liên thông, sẽ giúp giảm gánh nặng cho phòng khám tư nhân, khuyến khích họ đầu tư và tuân thủ dễ dàng hơn.

Hàng trăm đội y tế ứng trực phục vụ lễ diễu binh, diễu hành (A80)

 20/08/2025 15:30

Đồng thời, cần hoàn thiện quy định về kết nối dữ liệu giữa phòng khám tư và hệ thống y tế công, bảo hiểm y tế, phần mềm quản lý bệnh không lây nhiễm theo Nghị định 102/2025/NĐ-CP đã quy định về quản lý, khai thác, chia sẻ và bảo vệ dữ liệu y tế và Thông tư số 08/2025/TT-BCA của Bộ Công an về cấu trúc thông điệp dữ liệu trao đổi với Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia, trong đó có nội dung về cấu trúc thông điệp dữ liệu y tế. Trong thời gian tới, các cơ quan quản lý cần tiếp tục rà soát, xây dựng, ban hành các chuẩn kết nối, làm cơ sở để các đơn vị triển khai thực hiện chia sẻ, liên thông dữ liệu về y tế.

Việc tham khảo mô hình quốc tế cũng rất quan trọng để học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước trong chuyển đổi số y tế, đặc biệt là cách họ tích hợp khu vực tư nhân. Một số khung chính sách và chiến lược chuyển đổi số khu vực y tế tư nhân từ các quốc gia như Hàn Quốc đã thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số y tế thông qua các sáng kiến như Digital New Deal và đầu tư vào hạ tầng y tế thông minh; chính sách liên kết thông tin hồ sơ bệnh án điện tử (EMR) và hồ sơ sức khỏe cá nhân (PHR) của bệnh viện tư nhân trên nền tảng My Healthway.

Tại Việt Nam, đã có một số doanh nghiệp nghiên cứu và phát triển những giải pháp công nghệ chuyển đổi số cho khối y tế tư nhân.

Về đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật, cần xây dựng chương trình tập huấn cho khu vực tư nhân về chuẩn dữ liệu, phần mềm, bảo mật và kết nối hệ thống. Để giải quyết vấn đề thiếu hụt nhân lực công nghệ thông tin và năng lực tiếp cận các chuẩn kỹ thuật mới, cần xây dựng các chương trình tập huấn chuyên biệt cho phòng khám tư nhân.

Các khóa tập huấn này cần tập trung vào các kỹ năng thực hành về chuẩn dữ liệu, cách sử dụng phần mềm quản lý, các nguyên tắc bảo mật thông tin y tế, và quy trình kết nối với hệ thống y tế quốc gia. Cần phát triển các kho tài liệu, video hướng dẫn đơn giản, dễ hiểu, dễ thực hành về ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý phòng khám. Các tài liệu này có thể bao gồm các infographic, video hướng dẫn từng bước, sổ tay thực hành ngắn gọn, giúp các bác sĩ và nhân viên phòng khám nhanh chóng nắm bắt và áp dụng các yêu cầu về chuyển đổi số mà không cần kiến thức chuyên sâu về công nghệ thông tin.

Về tài chính, nhà nước cần sớm ban hành hướng dẫn đưa chi phí công nghệ thông tin vào cấu phần giá dịch vụ khám chữa bệnh tại phòng khám tư. Hiện tại, Nghị định số 60/2021/NĐ-CP yêu cầu các cơ sở y tế công lập chủ động bố trí kinh phí cho công nghệ thông tin, nhưng chưa có quy định riêng về việc đưa chi phí này vào giá dịch vụ khám chữa bệnh. Đề xuất cơ chế tạo điều kiện cho doanh nghiệp triển khai nhanh.

Thay vì ưu tiên cơ chế hỗ trợ bằng ngân sách hay PPP, kiến nghị tập trung xây dựng hành lang pháp lý và hạ tầng thể chế để các doanh nghiệp có thể triển khai ở quy mô lớn với chi phí xã hội thấp.

Thứ nhất, áp dụng cơ chế tự công bố hợp chuẩn kết hợp với hậu kiểm dựa trên bộ tiêu chuẩn công khai cho kê đơn thuốc điện tử, EMR.

Thứ hai, triển khai cổng một cửa kỹ thuật (Open Health API Registry) công bố API/định dạng chuẩn giúp các nền tảng được kết nối nhanh vào hệ thống quốc gia.

Thứ ba, thực hiện các ưu tiên phi tài chính như ghi nhận nền tảng đạt chuẩn trên cổng thông tin, ưu tiên kết nối thí điểm và tham gia nhóm xây dựng tiêu chuẩn.

Với khung tạo điều kiện này, các nền doanh nghiệp tư nhân có thể rút ngắn thời gian triển khai thực tế, tăng nhanh tỷ lệ liên thông và tuân thủ, nâng chất lượng dữ liệu phục vụ các phòng khám, gia tăng lợi ích cho người bệnh và hệ thống y tế mà không cần phụ thuộc vào hỗ trợ tài chính trực tiếp.

Cuối cùng, cần tạo cơ chế tiếp cận trung tâm dữ liệu y tế quốc gia và chia sẻ hạ tầng số theo Chiến lược hạ tầng số quốc gia. Cần tạo cơ chế rõ ràng để các phòng khám tư nhân có thể tiếp cận và đóng góp dữ liệu vào trung tâm dữ liệu y tế quốc gia, đồng thời được hưởng lợi từ việc chia sẻ hạ tầng số theo Chiến lược hạ tầng số quốc gia. Điều này sẽ giúp các phòng khám nhỏ tiết kiệm chi phí đầu tư ban đầu và đảm bảo khả năng liên thông dữ liệu hiệu quả.

Đẩy mạnh chuyển đổi số tại các phòng khám tư nhân không chỉ là một xu hướng tất yếu mà còn là yếu tố then chốt để thực hiện các mục tiêu chiến lược của Nghị quyết 57-NQ/TW và hiện đại hóa toàn diện hệ thống y tế Việt Nam. Khu vực y tế tư nhân, với sự phát triển nhanh chóng và vai trò ngày càng lớn trong chăm sóc sức khỏe ban đầu, không thể đứng ngoài "cuộc chơi" số hóa.

Để đảm bảo y tế tư nhân không bị bỏ lại phía sau trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, cần có một hệ thống chính sách đồng bộ, khả thi và thúc đẩy vai trò của khu vực tư nhân. Điều này bao gồm việc hoàn thiện khung thể chế với các tiêu chuẩn kỹ thuật phần mềm và quy định liên thông dữ liệu riêng biệt, phù hợp với đặc thù của phòng khám tư.

Đồng thời, cần có các cơ chế tài chính rõ ràng, bao gồm việc đưa chi phí công nghệ thông tin vào giá dịch vụ và các chương trình khuyến khích đầu tư PPP cụ thể.

Cuối cùng, việc tăng cường đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật và cung cấp các tài liệu hướng dẫn dễ hiểu là không thể thiếu để nâng cao năng lực và khuyến khích sự tham gia chủ động của các phòng khám tư nhân.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước và khu vực tư nhân, dựa trên một nền tảng pháp lý và kỹ thuật, từ đó đạt được mục tiêu hiện đại hóa và số hóa toàn diện, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân.

Xin cảm ơn ông!

Hiền Minh (thực hiện)