Giải bài toán thiếu giáo viên: Cách nào đột phá?

Trước thềm năm học mới và trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, cần sớm tìm được “chìa khóa” khắc phục thực trạng này.

Gấp rút tuyển bổ sung

Theo thống kê của Sở GD&ĐT Đắk Lắk, toàn tỉnh thiếu gần 700 biên chế giáo viên. Bà Lê Thị Thanh Xuân - Giám đốc Sở GD&ĐT cho biết, tỉnh đang chỉ đạo các địa phương gấp rút tuyển bổ sung số giáo viên còn thiếu để bảo đảm việc dạy và học trong năm học mới.

Ngoài ra, ngành Giáo dục tỉnh Đắk Lắk tiếp tục kiến nghị tỉnh quan tâm, chỉ đạo tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế; sớm giao bổ sung biên chế, nhằm đảm bảo điều kiện tối thiểu để ổn định dạy - học ngay từ đầu năm học 2025 - 2026.

Những năm qua, dù đã nỗ lực đầu tư cho giáo dục nhưng tỉnh Nghệ An còn thiếu gần 5 nghìn giáo viên cho năm học 2025 - 2026 và các năm tiếp theo. Ông Thái Văn Thành - Giám đốc sở GD&ĐT cho hay, việc thiếu hụt giáo viên ở địa phương chủ yếu do yêu cầu tổ chức dạy học 2 buổi/ngày ở cấp tiểu học và THCS.

Cùng đó, số lớp tăng ở cấp THPT, giáo dục thường xuyên và giáo dục nghề nghiệp dẫn đến áp lực lớn về biên chế giáo viên. Trước thực trạng thiếu giáo viên cho năm học mới, nhiều trường học có văn bản gửi sở GD&ĐT đề nghị bổ sung kịp thời giáo viên để đảm bảo bố trí giảng dạy.

So với năm học 2024 - 2025, TPHCM có hơn 2,5 triệu học sinh từ mầm non đến phổ thông, tăng hơn 39.600 học sinh. Số giáo viên các cấp lên tới hơn 110 nghìn người. Năm học 2025 - 2026, thành phố cần tuyển thêm gần 5 nghìn giáo viên từ mầm non đến trung học phổ thông.

Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, hết năm học 2024 - 2025, cả nước có gần 1,28 triệu giáo viên từ mầm non đến THPT, tăng gần 22.000 người so với năm học trước. Bộ GD&ĐT đã phối hợp với Bộ Nội vụ đề xuất bổ sung hơn 10.300 biên chế nhằm khắc phục tình trạng thiếu giáo viên, nhất là ở vùng khó khăn. Các địa phương đã tích cực tuyển dụng số biên chế được giao, góp phần khắc phục tình trạng thiếu số lượng và bất cập về cơ cấu đội ngũ.

Ảnh minh họa INT.

Giải “bài toàn” thừa, thiếu cục bộ

Tại hội nghị tập huấn thực hiện quản lý giáo dục theo chính quyền địa phương 2 cấp do Bộ GD&ĐT tổ chức, ông Nguyễn Văn Hiếu - Giám đốc Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh cho hay, ngoài việc đối diện với tình trạng thiếu giáo viên, nhiều địa phương gặp vướng mắc trong tuyển dụng.

Tại TP Hồ Chí Minh có 19/168 phường, xã, đặc khu chỉ có 1 trường THCS. Một số phường, xã không có trường THCS. Từ thực tế, ông Hiếu cho rằng, nếu giao hoàn toàn việc bổ nhiệm, tuyển dụng cho cấp xã là chưa hợp lý.

Ông cũng đề xuất giảm thời gian đăng ký tham gia tuyển dụng giáo viên từ 30 ngày xuống 10 - 15 ngày để kịp cho năm học mới. Năm nay, TP Hồ Chí Minh tiếp tục đổi mới trong công tác tuyển dụng giáo viên theo hướng đẩy mạnh phân cấp, trao quyền tuyển. Qua đó, nhằm nâng chất lượng đội ngũ nhà giáo.

Để giải quyết bài toàn thừa, thiếu giáo viên cục bộ, bà Nguyễn Thị Nguyệt - Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Tĩnh cho hay, sở tham mưu cho UBND tỉnh sử dụng chính sách biệt phái thay vì luân chuyển. Sở GD&ĐT phối hợp với sở Nội vụ tham mưu với UBND tỉnh thống nhất giao cho ngành Giáo dục trực tiếp tuyển dụng giáo viên. Sở GD&ĐT đang rà soát để thực hiện nhiệm vụ này.

“Đối với việc điều động, bổ nhiệm lãnh đạo trường trong phạm vi từ 2 xã trở lên, chúng tôi đang chờ hướng dẫn cụ thể”, bà Nguyễn Thị Nguyệt trao đổi.

Để việc tuyển dụng giáo viên đạt hiệu quả, ông Trần Thế Cương - Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội cho rằng, cần linh hoạt hơn trong yêu cầu thực hành sư phạm, thay vì áp dụng cứng nhắc. Ông đề xuất nên mở rộng hình thức thực hành sư phạm, có thể bao gồm các nội dung như soạn giáo án, xử lý tình huống sư phạm để các địa phương chủ động lựa chọn phương án phù hợp với quy mô tuyển dụng và điều kiện thực tế.

Ông Phạm Tuấn Anh - Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD&ĐT) cho biết, từ nay đến khi Luật Nhà giáo và các văn bản hướng dẫn thi hành có hiệu lực, Bộ đã có hướng dẫn cụ thể một số nội dung.

Theo đó, việc tuyển dụng, ký hợp đồng, điều động, thuyên chuyển và bố trí liên trường đối với giáo viên, nhân viên, người lao động tại các cơ sở giáo dục công lập sẽ do UBND cấp tỉnh phân cấp, ủy quyền cho cơ quan, đơn vị thực hiện phù hợp điều kiện thực tế. Bộ GD&ĐT định hướng nên giao nhiệm vụ này cho sở GD&ĐT, bởi đội ngũ công chức giáo dục cấp xã hiện vẫn cần hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu.

Để giải quyết tình trạng thiếu giáo viên trước thềm năm học mới, ông Lê Tuấn Tứ - đại biểu Quốc hội khóa XIV gợi mở các giải pháp: Thứ nhất, điều tiết, sắp xếp giáo viên. Theo đó, các cơ sở giáo dục cần rà soát, đánh giá tình hình nhân sự để điều chuyển giáo viên từ những nơi thừa sang nơi thiếu, đặc biệt là giáo viên mầm non và phổ thông. Việc dạy liên trường, liên cấp có thể được áp dụng để tận dụng tối đa nguồn lực hiện có.

Thứ hai, tuyển dụng, hợp đồng giáo viên. Các địa phương cần chủ động tuyển dụng giáo viên theo biên chế, đồng thời có thể ký hợp đồng ngắn hạn với những người có chuyên môn phù hợp để giải quyết tình trạng thiếu giáo viên cục bộ, đảm bảo đủ giáo viên đứng lớp.

Thứ ba, nâng cao chất lượng đội ngũ. Theo đó, cần có các chương trình đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên hiện có, đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục mới.

Thứ tư, thu hút và giữ chân giáo viên. Các địa phương cần nghiên cứu, xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp để thu hút giáo viên đến công tác và gắn bó lâu dài với ngành.

Thứ năm, hợp tác với các đơn vị ngoài trường học. Đối với những môn học đặc thù, ít giờ dạy hoặc thiếu giáo viên, có thể xem xét việc hợp tác với các trung tâm, tổ chức, cá nhân có chuyên môn để tổ chức các hoạt động giảng dạy, học tập.