Căng thẳng Campuchia-Thái Lan: 'Vũ khí kinh tế' khai hỏa, xuất khẩu tê liệt, 'vết thương' có thể lan rộng

Xe tải chở hàng hóa Thái Lan chờ tại cửa khẩu biên giới với Campuchia. (Nguồn: Bangkok Post)

Mới đây nhất, Bộ Mỏ và năng lượng Campuchia đã ra thông cáo phủ nhận thông tin cho rằng, nước này vẫn tiếp tục mua điện từ Thái Lan tại 6 điểm trên lưới điện.

Thông cáo có đoạn: "Để làm rõ tình hình, Bộ Mỏ và năng lượng khẳng định rằng Campuchia không nhập khẩu bất kỳ lượng điện nào từ Thái Lan". Campuchia đã chính thức ngắt kết nối Internet và điện từ Thái Lan kể từ ngày 13/6.

Trong khi Phnom Penh tỏ ra cứng rắn trong việc tung ra các "đòn kinh tế" nhằm vào "túi tiền" của quốc gia láng giềng, do những căng thẳng mới đây, xuất phát từ sau cuộc đụng độ tại biên giới hồi tháng 5. Nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á lại tỏ rõ lo ngại khi đứng trước "bài toán kinh tế khó" đang đe dọa sinh kế của người dân và cả chuỗi cung ứng khu vực.

Biên giới đóng, thương mại đình trệ

Trước đó, Giáo sư kinh tế Tita Sanglee tại Viện ISEAS-Yusof Ishak cảnh báo, tình trạng căng thẳng Campuchia-Thái Lan vẫn leo thang sẽ gây tổn hại nặng nề cho cả hai nước về mặt kinh tế. Dù ông không cho rằng, căng thẳng hiện tại có thể trở thành một cuộc chiến tranh nổ súng toàn diện, nhưng leo thang trên mặt trận kinh tế cũng nguy hiểm không kém.

Bộ Thương mại Thái Lan vừa lên tiếng cảnh báo, nếu tình trạng đóng cửa biên giới với Campuchia kéo dài đến cuối năm nay, kim ngạch xuất khẩu qua đường biên giới của nước này có thể giảm tới 60 tỷ Baht (tương đương hơn 1,6 tỷ USD), ảnh hưởng đáng kể đến tổng thương mại với các nước láng giềng.

Thông tin trên được bà Arada Fuengthong, Vụ trưởng Vụ Ngoại thương (DFT) thuộc Bộ Thương mại Thái Lan – công bố ngày 28/6. Theo số liệu của DFT, trong 5 tháng đầu năm 2025 (từ tháng 1 đến tháng 5), thương mại song phương qua biên giới Thái Lan-Campuchia vẫn duy trì đà tăng trưởng, đạt 80,72 tỷ Baht, tăng 11,2% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Thái Lan sang Campuchia đạt 63,07 tỷ Baht (tăng 9%), còn nhập khẩu đạt 17,64 tỷ Baht (tăng 20%), giúp Thái Lan ghi nhận thặng dư thương mại 45,43 tỷ Baht.

Riêng trong tháng 5, tổng giá trị thương mại đạt 16,11 tỷ Baht, tăng 7% so với tháng 5/2024. Trong đó, xuất khẩu đạt 12,85 tỷ Baht và nhập khẩu là 3,25 tỷ Baht, tương ứng thặng dư 9,59 tỷ Baht.

Tuy nhiên, bà Arada cho biết, tình hình thương mại bắt đầu có dấu hiệu sụt giảm từ tháng 6 do lệnh đóng cửa biên giới bắt đầu từ ngày 7/6, khiến việc đi lại, vận chuyển hàng hóa và các hoạt động du lịch trong nước và quốc tế bị ngưng trệ.

Theo ghi nhận từ các văn phòng thương mại địa phương dọc biên giới Thái Lan-Campuchia, nhiều cửa hàng và doanh nghiệp ở cả hai bên đã phải đóng cửa vì lượng khách giảm mạnh.

Để hỗ trợ doanh nghiệp bị ảnh hưởng, Bộ Thương mại Thái Lan đang triển khai các biện pháp thay thế như bố trí không gian bán hàng tại các tòa nhà chính phủ, trung tâm thương mại và khu vực tư nhân.

Ngành hàng bị ảnh hưởng nặng nề nhất là rau quả tươi, nhưng thiệt hại được đánh giá ở mức thấp vì đúng vào cuối mùa thu hoạch. Bộ Thương mại Thái Lan đã phối hợp với các cơ quan công – tư để hỗ trợ tiêu thụ trong nước. Đối với các mặt hàng tiêu dùng và sản phẩm công nghiệp, Bộ đang tích cực hỗ trợ doanh nghiệp tìm tuyến vận chuyển thay thế, mở rộng thị trường xuất khẩu mới và đẩy mạnh kênh bán hàng trực tuyến.

Về nhập khẩu, một số mặt hàng quan trọng như sắn – nguyên liệu chính trong chế biến và tái xuất – cũng bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, theo bà Arada Fuengthong, Thái Lan có thể chuyển sang nhập khẩu từ Lào – hiện cung cấp hơn 60% lượng sắn nhập khẩu của nước này.

Tác động chưa lan rộng, nhưng cần cảnh giác

Bà Arada nhấn mạnh, lệnh đóng cửa biên giới chủ yếu ảnh hưởng đến thương mại qua đường bộ, trong khi hoạt động xuất khẩu bằng đường biển của Thái Lan sang Campuchia vẫn diễn ra bình thường. Trong 5 tháng đầu năm, Thái Lan đã xuất khẩu tổng cộng 145,53 tỷ Baht hàng hóa sang Campuchia (tăng 8,7%), trong đó xuất khẩu qua đường biên giới chiếm 63,07 tỷ Baht (tăng 9%) - trung bình khoảng 11 tỷ Baht mỗi tháng.

Tuy nhiên, nếu tình trạng đóng cửa biên giới như hiện tại kéo dài đến cuối năm, xuất khẩu qua biên giới có thể giảm tới 60 tỷ Baht. Khi đó, tổng giá trị thương mại biên giới với bốn nước láng giềng (Campuchia, Lào, Myanmar và Malaysia) sẽ giảm khoảng 1%.

“Điều này sẽ kéo tổng tăng trưởng thương mại biên giới cả năm xuống còn khoảng 1,8 – 2%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 3% (tương đương 1.870 tỷ Baht) đã đề ra - ở mức 1,87 nghìn tỷ Baht”, bà Arada nhận định. Dù vậy, thương mại của Thái Lan với Lào và Malaysia vẫn tăng trưởng tốt (lần lượt 12,96% và 13,20%), phần nào bù đắp tổn thất từ phía Campuchia.

Hiện nay, Vụ Ngoại thương Thái Lan đang phối hợp chặt chẽ với các văn phòng thương mại cấp tỉnh và các trạm kiểm soát hải quan để theo dõi sát tình hình và báo cáo hàng ngày, sau các biện pháp an ninh được áp dụng tại biên giới Thái Lan-Campuchia. Cơ quan này cũng tham gia nhóm đặc nhiệm đặc biệt để xử lý tình huống phát sinh tại biên giới với Campuchia.

Bộ Thương mại Thái Lan cam kết hỗ trợ tối đa việc thông quan các loại nông sản dễ hư hỏng như rau củ, trái cây bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm nhập khẩu của Campuchia, đồng thời tìm kiếm các phương án vận chuyển thay thế để giảm thiểu thiệt hại cho người dân và doanh nghiệp.

Về phía Campuchia cũng chịu thiệt hại kép do mất nguồn ngoại tệ từ du lịch và lao động xuất khẩu, cùng với kinh tế địa phương bị đình trệ do gián đoạn thương mại và logistics.

Các doanh nghiệp biên giới đang ở trong thế khó, nhiều đối tượng tiềm ẩn rơi vào cảnh thất nghiệp và thiếu ổn định. Nếu căng thẳng kéo dài, thiệt hại kinh tế sẽ không chỉ là con số mà còn là ảnh hưởng sâu rộng đến tiềm năng phát triển vùng biên giới và niềm tin xã hội.